Cùng Mầm Non Ánh Dương tìm hiểu sinh sản hữu tính là gì? Ưu điểm vượt trội của sinh sản hữu tính? Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật diễn ra như thế nào?
Sinh sản hữu tính là gì?
Sinh sản hữu tính là gì? Sinh sản hữu tính được hiểu là một quá trình giúp tạo ra sinh vật mới bằng cách kết hợp vật chất di truyền có sẵn trong cơ thể của hai sinh vật khác nhau. Quá trình sinh sản hữu tính này diễn ra ở cả sinh vật nhân chuẩn và sinh vật nhân mà thường không xảy ra ở thực vật.
This post: Sinh sản hữu tính là gì? Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật và động vật
Trên thực tế, ở những sinh vật nhân chuẩn đa bào, một cá thể hoàn toàn có thể được tạo ra một lần nữa. Tuy nhiên ngược lại, ở sinh vật nhân sơ, tế bào ban đầu có chứa vật chất di truyền bổ sung hoặc có thể là vật chất di truyền chuyển đổi. Nếu các yếu tố này xảy ra trong một quá trình thì nó được gọi là tái tổ hợp di truyền, vật chất di truyền (DNA) có nguồn gốc xuất phát từ hai cá thể khác nhau sẽ tham gia cùng nhau để xếp thẳng hàng các dãy tương đồng với nhau.
Đồng thời, quá trình này được theo sau bởi sự trao đổi thông tin di truyền giữa các cá thể. Do vậy, sau khi các nhiễm sắc thể tái tổ hợp mới chính thức được hình thành, nó sẽ có chức năng đó chính là truyền lại cho các thế hệ con cháu. Do vậy, khi tìm hiểu quá trình sinh sản này, các bạn sẽ dễ dàng hiểu được sinh sản hữu tính là gì?
Theo các nghiên cứu khoa học, sinh sản hữu tính là phương pháp sinh sản chính của đa số các sinh vật vĩ mô. Trong đó, sinh sản hữu tính sẽ bao gồm gần như tất cả các loài động vật và thực vật trên trái đất. Do vậy, sự phát triển của quá trình sinh sản hữu tính luôn là một câu hỏi lớn. Đến thời điểm hiện tại, các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu về phương pháp sinh sản này.
Những đặc điểm nổi bật của sinh sản hữu tính
Bạn đang thắc mắc thế nào là sinh sản hữu tính hay sinh sản hữu tính có những đặc điểm gì nổi bật? Để trả lời câu hỏi này, các bạn có thể tham khảo những đặc trưng sau của sinh sản hữu tính:
- Sinh sản hữu tính có quá trình hình thành và hợp nhất giữa hai loại giao tử đó là giao tử đực và giao tử cái
- Diễn ra quá trình trao đổi cũng như tái tổ hợp của 2 bộ gen khác nhau
- Sinh sản hữu tính luôn luôn gắn liền với quá trình giảm phân để tạo giao tử
Ưu điểm vượt trội của sinh sản hữu tính
- Sinh sản hữu tính giúp tăng khả năng thích nghi của thế hệ sau trước mọi biến đổi của môi trường
- Tạo ra sự đa dạng trong di truyền cũng như cung cấp nguồn vật liệu dồi dào, phong phú cho quá trình chọn lọc tự nhiên và tiến hóa
Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa
Sinh sản hữu tính là gì và sinh sản hữu tính được thực hiện như thế nào ở thực vật có hoa? Cụ thể, quá trình sinh sản hữu tính ở những thực vật có hoa được thực hiện như sau:
- Sinh sản hữu tính ở thực vật là sự hình thành giao tử ở thực vật: Giao tử này được hình thành ban đầu từ thể giao tử sau đó thể giao tử này lại được sinh ra từ bào tử đơn bội thông qua quá trình giảm phân.
- Thụ phấn là quá trình hạt phấn được vận chuyển từ nhị đến đầu nhụy. Thụ phấn có hai hình thức chính đó là tự thụ phấn và thụ phấn chéo. Khi tìm hiểu sinh sản hữu tính là gì, các bạn sẽ biết được quá trình thụ phấn này ở hoa.
- Thụ tinh kép chính là hiện tượng mà cả 2 nhân đều tham gia vào quá trình thụ tinh. Trong đó, nhân thứ nhất sẽ hợp nhất với trứng và nhân thứ 2 sẽ có sự hợp nhất với nhân lưỡng bội (2n). Từ đó, nó sẽ tạo nên những tế bào nhân tam bội (3n). Tuy nhiên, thụ tinh kéo chỉ thường xảy ra ở thực vật hạt kín (nghĩa là những loại thực vật có hoa). Hạt do noãn đã được thụ tinh chuyển hóa thành và hạt có chứa phôi, có nội nhũ hoặc cũng có thể không tồn tại nội nhũ. Cùng với đó, bầu nhụy sinh trưởng dày lên cũng sẽ tạo ra quả và quả được hình thành như vậy sẽ không qua thụ tinh noãn, được gọi là quả đơn tính.
Quá trình sinh sản hữu tính ở động vật
Sinh sản hữu tính ở động vật diễn ra như thế nào?
Ở hầu hết các loài quá trình sinh sản đều trải qua 3 giai đoạn:
1. Hình thành giao tử (tinh trùng và trứng)
+ Hình thành tinh trùng: 1 tế bào sinh tinh trùng giảm phân và hình thành 4 tinh trùng
+ Hình thành trứng: 1 tế bào sinh trứng giảm phân tạo 4 tế bào đơn bội: 3 thể cực, 1 tế bào trứng
2. Thụ tinh
+ Bản chất của thụ tinh là sự kết hợp giữa tinh trùng của con đực (n) và trứng của con cái (n) để tạo thành cá thể mới (2n)
Ở động vật có hai hình thức thụ tinh là thụ tinh ngoài (xảy ra trong môi trường nước) và thụ tinh trong (xảy ra trong cơ quan sinh sản).
Thụ tinh ngoài
Là hình thức thụ tinh mà trứng gặp tinh trùng và thụ tinh ở bên ngoài cơ thể cái (ở môi trường nước)
– Đại diện: cá, ếch nhái,…
– Đặc điểm: hiệu suất thụ tinh thấp, tỉ lệ trứng nở và con non sống sót thấp, do cơ quan sinh sản chưa hoàn thiện, thuộc nhóm sinh vật đẻ trứng.
Thụ tinh trong
– Là hình thức thụ tinh mà trứng gặp tinh trùng và thụ tinh ở trong cơ quan sinh dục của con cái.
– Đại diện: Bò sát, chim và thú.
– Đặc điểm: hiệu suất thụ tinh cao, tỉ lệ trứng nở và con non sống sót cao do cơ quan sinh sản hoàn thiện hơn, gặp ở cả nhóm đẻ trứng và nhóm đẻ con.
3. Phát triển phôi thai
Hợp tử tiến hành nguyên phân nhiều lần liên tiếp để phát triển thành phôi thai
Các hình thức sinh sản hữu tính ở động vật
Đẻ trứng: Trứng có thể được đẻ ra ngoài rồi thụ tinh (thụ tinh ngoài) hoặc trứng được thụ tinh và đẻ ra ngoài (thụ tinh trong) → Phát triển thành phôi → con non.
Đẻ con: Trứng được thụ tinh trong cơ quan sinh sản (thụ tinh trong) tạo hợp tử → phát triển thành phôi → con non → đẻ ra ngoài.
Trứng có thể phát triển thành phôi, con non nhờ noãn hoàng (một số loài cá, bò sát) hoặc trứng phát triển thành phôi, phôi thai phát triển trong cơ quan sinh sản của cơ thể cái nhờ tiếp nhận chất dinh dưỡng từ máu mẹ qua nhau thai (thú).
Ưu điểm của mang thai và sinh con ở thú
– Ở động vật có vú, chất dinh dưỡng từ cơ thể mẹ qua nhau thai rất phong phú, nhiệt độ trong cơ thể mẹ thích hợp với sự phát triển của thai.
– Phôi thai được bảo vệ tốt nên tỉ lệ chết thai thấp.
Chiều hướng tiến hóa trong sinh sản hữu tính ở động vật
Cơ thể lưỡng tính → cơ thể đơn tính.
+ Hình thức thụ tinh:
Tự thụ tinh → thụ tinh chéo.
Thụ tinh ngoài → thụ tinh trong.
+ Hình thức sinh sản:
Đẻ trứng → đẻ con.
Trứng, con sinh ra không được chăm sóc, bảo vệ → Trứng, con sinh ra được chăm sóc, bảo vệ.
Tìm hiểu các hình thức thụ tinh
Trong quá trình nghiên cứu về hình thức sinh sản hữu tính là gì, ta có thể thấy những dạng thụ tinh như sau:
So sánh sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật
Khi so sánh sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật, các bạn sẽ dễ dàng nhận ra sự giống và khác nhau như sau:
Điểm giống nhau giữa sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật
- Cá thể mới sẽ được tạo ra nhờ quá trình hình thành và hợp nhất 2 loại giao tử đơn bội (n) đực và giao tử đơn bội cái nhằm tạo ra một hợp tử lưỡng bội.
- Trải qua 3 giai đoạn chính: hình thành giao tử, thụ tinh và phát triển phôi thai
- Ngoài ra, sinh sản hữu tính ở cả động vật và thực vật đều có sự tổ hợp các vật chất di truyền
Điểm khác nhau giữa sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật
Khi tìm hiểu sinh sản hữu tính là gì, các bạn sẽ nhận thấy điểm khác nhau rõ rệt giữa sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật qua những yếu tố sau:
- Ở quá trình thụ tinh: Sinh sản hữu tính ở tế bào thực vật luôn luôn có quá trình thụ tinh kép còn ở động vật thì hầu như không có
- Ở quá trình tạo giao tử
- Ở quá trình hình thành và phát triển của hợp tử
Ý nghĩa và vai trò của sinh sản hữu tính là gì?
- Sinh sản hữu tính giúp đảm bảo cho số lượng loài được sinh sản liên tục.
- Tăng khả năng thích nghi của thế hệ sau khi môi trường sống luôn biến đổi.
- Tạo sự đa dạng di truyền cung cấp nguồn vật liệu phong phú cho chọn lọc tự nhiên và tiến hóa.
- Bên cạnh đó thì sinh sản hữu tính cũng giúp duy trì giống tốt cho loài.
Qua bài viết ở trên, Mầm Non Ánh Dương đã giúp các em học sinh hiểu rõ sinh sản hữu tính là gì, quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật và động vật, ưu điểm của sinh sản hữu tính,… Các em học sinh có thể truy cập website Mầm Non Ánh Dương để tìm hiểu những bài viết hữu ích, phục vụ cho quá trình học tập và thi cử.
Bản quyền bài viết thuộc trường Mầm Non Ánh Dương. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận.
Nguồn chia sẻ: Trường Mầm Non Ánh Dương (mamnonanhduongvt.edu.vn)
Source: Mamnonanhduongvt.edu.vn
Category: Giáo dục
