Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim

Đề bài: Hướng dẫn lập dàn ý chi tiết và viết bài hoàn chỉnh đề văn: Giải thích câu tục ngữ “Có công mài sắt, có ngày nên kim”

This post: Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim

Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim
 

I. Dàn ý Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim

1.   Mở bài:

– Giới thiệu vấn đề

2.  Thân bài:

a. Giải thích:

– Nghĩa đen: Muốn có được cây kim nhỏ bé, hữu ích phải kiên trì mài từ một thanh sắt to
–  Nghĩa bóng: Muốn đạt được thành công thì phải có lòng kiên trì, quyết tâm

b.  Bình luận:

–  Câu tục ngữ là một chân lý đúng đắn
–   Đức tính kiên trì là một trong những đức tính không thể thiếu nếu muốn đạt tới ước mơ.
– Chặng đường tới thành công sẽ trải qua vất vả, thử thách mà đức tính kiên trì là không thể thiếu…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Dàn ý Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim

1. Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim, mẫu số 1 (Chuẩn)

Cuộc đời là một hành trình dài và gian khó, chính vì vậy, để đạt được thành công, để theo đuổi được ước mơ của bản thân thì điều cần nhất là sự kiên trì, lòng kiên nhẫn vượt qua tất thảy những khó khăn và gian nan. Đó là điều mà qua câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim, cha ông ta muốn khuyên dạy chúng ta.

Để hiểu được rõ ý nghĩa của câu tục ngữ thì ta phải hiểu được nghĩa đen cũng như nghĩa bóng của nó. Câu tục ngữ có hai vế song hành, bổ sung ý nghĩa cho nhau. Như chúng ta biết, để tạo nên một chiếc kim dùng để thêu thùa, may vá, những người thợ ngày xưa đã phải kì công, tỉ mẩn mài từ những thành sắt to để tạo nên. Một chiếc kim được tạo nên đòi hỏi sự khéo léo, sự cố gắng và hơn hết là lòng kiên trì. Vậy nên, hoàn thành một chiếc kim tuy bé nhỏ nhưng lại tiêu tốn rất nhiều mồ hôi và công sức của những người thợ rèn. Lấy hàm ý từ điều này, cha ông ta muốn răn dạy chúng ta về lòng kiên trì trong cuộc sống. Cha ông muốn nhắc nhở chúng ta rằng muốn làm được điều gì, dù là bé nhỏ cũng phải biết siêng năng, nhân nại, vượt qua khó khăn thì mới hưởng được thành quả ngọt ngào. Như chiếc kim kia, dù chỉ là một vật tầm thường, bé nhỏ, nhưng cũng phải trải qua bao gian khó, bao vất vả mới tạo được nên.

Câu tục ngữ Có công mài sắt có ngày nên kim là một chân lý đúng đắn trong cuộc sống. Bởi bất cứ việc gì trong đời cũng đều phải trải qua khó khăn, trải qua thử thách thì mới đạt được thành quả. Mỗi con người đều có ước mơ của mình, nhưng để vươn tới được ước mơ ấy là cả một chặng đường gian lao và khó nhọc mà không phải ai cũng có thể vượt qua. Vậy nên, đức tính kiên trì và lòng quyết tâm là những điều mà ta không thể thiếu được trong cuộc sống này. Không có chặng đường nào trải hoa hồng mà không có những mũi gai nhọn, không thành công nào lại có dấu chân của kẻ lười biếng. Chỉ có nỗ lực, miệt mài và kiên nhẫn thì thành công mới thực sự đến, ước mơ mới thực sự thành hiện thực.

Trên thế giới có hàng ngàn nhà khoa học, cả đời miệt mài cống hiến cho sự nghiệp khoa học của nhân loại. Thế nhưng có một nhà khoa học mà khi ai đó nhắc tên, người ta lại phải khâm phục về những phát minh vĩ đại của ông, về sự cống hiến không biết mệt mỏi của ông cho nền khoa học thế giới, đó là Thomas Edison. Ông là nhà khoa học được vinh danh nhiều nhất trên thế giới vì đã phát minh ra đèn điện chiếu sáng – một thứ vật dụng không thể thiếu được trong đời sống ngày nay. Thế nhưng, bạn có biết để làm được một bóng điện chiếu sáng thành công với sợi dây tóc làm từ Vonfram, Edion đã mất hàng nghìn lần thử với hàng chục các loại vật liệu khác nhau, để từ đó tìm ra loại dây có thể làm sợi tóc bóng điện tốt nhất. Hơn hai ngàn lần thử là hơn hai ngàn lần Edison không hề bỏ cuộc, ông nhẫn nại, kiên trì với mơ ước của mình, ước mơ tạo nên được một thứ có thể chiếu sáng cho cả nhân loại. Chính vì thế ông mới tạo được một thành quả vĩ đại đến nhường ấy. Để mãi về sau, người ta luôn nhắc tới ông như một vĩ nhân có ảnh hưởng nhất thế kỉ XX.

Như Bác Hồ – vị lãnh tụ vô cùng kính yêu của dân tộc, mơ ước lớn nhất của đời Người là “đất nước ta được độc lập, dân ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”. Vậy nên, sống giữa những năm tháng bị giặc Pháp đô hộ tàn nhẫn, người đã quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước. Để thực hiện được ước mơ đó, Người đã phải trải qua bao khó khăn, bao nhọc nhằn khi phải sống giữa nơi đất khách quê người. Bác đã phải trải qua những công việc cơ cực nhất như bồi bàn, phụ bếp, quét tuyết, … để tìm tới con đường giải phóng dân tộc. Chưa một giây phút nào Người ngơi nghỉ, đó là vì lòng quyết tâm, sự kiên trì, sự khát khao được giải phóng quê hương mà Người đã vượt lên trên tất cả. Mấy chục năm trời ròng rã giữa những chốn phồn hoa nhất, nhưng Người chưa bao giờ quên đi quyết tâm của mình và để đến cuối cùng, Người đã tìm được ra chân lý để giải phóng cho dân tộc Việt Nam. Người là minh chứng rõ ràng nhất cho câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim.

Hay mới gần đây nhất là chiến thắng của đội tuyển bóng đá U23 Việt Nam năm 2018 – vô địch AFF Cup sau mười năm trời đằng đẵng. Để có được chiến thắng ấy, thành công ấy là bao vất vả mà các tuyển thủ phải đối mặt. Họ phải tập luyện hàng ngày, hàng giờ, đổ những giọt mồ hôi để chiến đấu vì màu cờ sắc áo. Họ phải chiến đấu với những đội tuyển mạnh hơn họ rất nhiều lần như Qatar, Syria hay Australia, … Những đội tuyển đó không chỉ có sức mạnh mà còn có kĩ năng vượt trội hơn đội tuyển của chúng ta, nhưng với sự kiên trì, lòng quyết tâm vô hạn, các tuyển thủ của đội tuyển U23 Việt Nam đã tạo nên được một chiến thắng vang dội, làm vẻ vang nền bóng đá của Việt Nam, làm nức lòng người hâm mộ sau mười năm dài chờ đợi.

Thế nhưng, trong đời sống hiện đại ngày nay, công nghệ phát triển khiến cho con người thiếu đi sự kiên trì, thiếu đi sự nhẫn nại. Họ luôn sợ hãi sự thất bại, sợ hãi trước những thử thách. Không ít những bạn trẻ có ước mơ nhưng lại không có lòng kiên trì, lòng quyết tâm để thực hiện ước mơ ấy. Họ luôn ở tư thế sợ hãi trước những khó khăn và sẵn sàng bằng lòng với hiện tại. Họ không hề cố gắng, không hề gắng sức vươn tới những ước mơ của mình và đôi khi còn bị sa ngã và những tệ nạn xã hội.

Vậy nên, con người phải cố gắng xây dựng cho mình một mục tiêu ở đời và phấn đấu vì mục tiêu đó. Những bạn trẻ hãy tạo cho mình một ước mơ, để từ đó tạo nên một động lực to lớn mà thực hiện ước mơ đó. Còn những bạn học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, hãy tự đặt cho mình một mục tiêu học tập để phấn đấu. Để mỗi khi gặp một bài toán khó, một đề văn khó giải, ta sẽ có động lực để tìm kiếm, để cố gắng vượt qua, vươn tới ước mơ của mình.

Câu tục ngữ Có công mài sắt có ngày nên kim là một bài học quý giá mà cha ông đã để lại cho chúng ta. Đó là lời đúc kết từ hàng ngàn năm chiến đấu và lao động, để cho mỗi cá nhân chúng ta hôm nay có thể lấy đó là gương mà noi theo, mà học tập theo. Muốn có được thành công thì đức tính đầu tiên phải xây dựng được là lòng kiên trì. Có lòng kiên trì, có quyết tâm giữ vững được lý tưởng thì tương lai chờ đón chúng ta sẽ là sự thành công, là trái ngọt của cuộc đời. 
 

2. Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim, mẫu số 2 (Chuẩn)

Từ những kinh nghiệm, bài học trong thực tiễn, ông cha ta đã đúc kết ngắn gọn mà sâu sắc trong những ca dao, tục ngữ. Đó đều là những lời khuyên quý báu để ta có thể học tập và hoàn thiện bản thân hơn trong cuộc sống. Một trong những câu tục ngữ hay phải kể đến câu: “Có công mài sắt, có ngày nên kim”. 

Câu tục ngữ với hai vế đăng đối đã thể hiện ý nghĩa rất rõ ràng. Về nghĩa thực, tác giả dân gian muốn nói một thanh sắt to, thô kệch, xấu xí, vô dụng nếu bỏ công ra mài dũa thì một ngày nó cũng sẽ hao mòn, thành chiếc kim khâu bé nhỏ mà hữu dụng, giúp ích cho mọi người. Về nghĩa bóng, câu tục ngữ chứa đựng lời khuyên răn hữu ích rằng nếu chúng ta có lòng kiên trì, vượt khó thì một ngày chắc chắn sẽ nhận lại những thành quả xứng đáng. Thanh sắt chính là những khó khăn, thất bại, gập ghềnh mà ta gặp phải trong đời. Công mài sắt chính là lòng kiên trì, sự chịu khó, kim là thành quả nhận lại sau những nỗ lực của bản thân. Có thể nói câu tục ngữ đã khẳng định giá trị của lòng kiên trì với thành công của mỗi người.

Thực vậy, trong cuộc sống, ai cũng khao khát những thành công, đó là đích đến mà mỗi người hướng tới. Tuy nhiên, thành công không phải là thứ dễ dàng có được, để đạt những gì ta muốn phải đánh đổi mồ hôi, công sức rất nhiều. Lòng kiên trì, chịu khó là một trong những nhân tố giúp con người vươn tới thành công. Hơn ai hết, chúng ta đều biết không có con đường nào là bằng phẳng, đặc biệt là đường đời. Mỗi một hành trình chúng ta đi đến có những khó khăn, những vật cản hay thất bại mà cần phải có bản lĩnh để vượt qua. Nếu lỡ một lần thất bại mà đã đành bỏ cuộc, lỡ một lần vấp ngã mà chấp nhận lùi bước thì nào có được thành công. Bởi vậy mà lòng kiên trì là thứ cần thiết để con người biết đứng lên khi thất bại, biết cố gắng không từ bỏ dẫu cho gặp phải những trắc trở trong đời. Hơn thế nữa, như các bạn biết đấy, lòng kiên trì giúp chúng ta hoàn thiện bản thân hơn. Nuôi dưỡng lòng kiên trì mỗi ngày là nuôi dưỡng đam mê, ước mơ của mình. Người có lòng kiên trì sẽ luôn biết kiên định với mục tiêu của mình, biết nỗ lực để vươn tới thành công thay vì than vãn, bỏ cuộc. Bởi vậy mà có thể nói lòng kiên trì là một phẩm chất đáng quý và đáng trân trọng. Người có lòng kiên trì sẽ được mọi người yêu mến, tin tưởng trong công việc cũng như trong cuộc sống.

Kiên trì là một phẩm chất cần có của con người. Tuy vậy, hiện nay vẫn rất nhiều những bạn trẻ không có được điều ấy. Các bạn thường dễ buông xuôi, dễ bỏ cuộc khi gặp phải những khó khăn. Thay vì nỗ lực, cố gắng, các bạn ấy lại than vãn, lo sợ và chấp nhận thất bại. Cuối cùng thành quả không có, ước mơ dở dang, áp lực càng nặng nề, khó khăn ngày một nhiều thêm. Điều đó thật đáng phê phán. Là học sinh, chúng ta phải luyện tập cho bản thân lòng kiên trì mỗi ngày. Đừng bao giờ từ bỏ những mục tiêu mà ta đặt ra, hãy hướng về phía trước, lấy lòng kiên trì, chịu khó để nuôi dưỡng những ước mơ của mình.

Câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” cho đến bây giờ và mai sau vẫn còn nguyên giá trị lâu bền. Nó là kim chỉ nam cho mỗi chúng ta để vững bước trên đường đời.
 

3. Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim, mẫu số 3 (Chuẩn)

Những kinh nghiệm, bài học sâu sắc về cuộc sống được ông cha ta đúc kết qua kho tàng những câu tục ngữ có giá trị. Mỗi câu tục ngữ lại chứa đựng những bài học quý giá về đạo đức, về cách làm người cũng như thái độ sống tích cực. Bàn về vai trò của đức tính kiên trì, chăm chỉ, ông cha ta đã có câu “ Có công mài sắt, có ngày nên kim”. 

Đây có lẽ là câu tục ngữ mà chúng ta đã được nghe nhắc đến rất nhiều lần trong cuộc sống. Đó là lời ông bà, cha mẹ, thầy cô vẫn hay dùng để động viên chúng ta mỗi lúc nản lòng, yếu đuối trước những khó khăn, thất bại trong học tập và cuộc sống.

Trước hết, xét theo nghĩa thực thì câu tục ngữ này muốn nói rằng nếu ngày ngày chúng ta chịu khó bỏ công mài một thanh sắt to, mỗi ngày một ít, thanh sắt ấy sẽ hao mòn dần và thành một chiếc kim nhỏ bé, hữu ích. Xét theo tầng nghĩa ẩn dụ, câu tục ngữ muốn khẳng định nếu chúng ta có lòng kiên trì, chịu khó thì sẽ vượt qua những gian nan, khó khăn trong cuộc sống. Có kiên trì ắt sẽ có thành công. 

“Có công mài sắt, có ngày nên kim” là kinh nghiệm cũng là lời khuyên nhủ chân thành mà ông cha ta muốn truyền đạt tới thế hệ con cháu: Phải biết kiên trì, vượt khó để vươn tới thành công cũng như những khát vọng trong đời.

Trong cuộc đời mỗi người, ai cũng ấp ủ trong mình những giấc mơ, hoài bão, đó có thể là mục tiêu đạt được kết quả tốt trong học tập, thành công trong công việc, cuộc sống,… Tuy nhiên, con đường đi đến đích của thành công nào có dễ dàng, đòi hỏi chúng ta phải vượt qua những khó khăn, và muôn vàn những thách thức. Để vượt qua được không còn cách nào khác là phải kiên trì, cố gắng. Để leo đến đỉnh của ngọn núi cao phải đổ rất nhiều mồ hôi, công sức cũng như đề chiếm lấy thành công phải đánh đổi nhiều thứ, phải thực sự có lòng kiên trì rất lớn. Thật vậy, sự kiên trì, chịu khó, không nản chí trước thất bại, khó khăn sẽ giúp con người băng qua mọi thách thức và chạm tay đến thành công. Và thành công có được khi đánh đổi bằng sự nỗ lực, kiên trì cũng sẽ ý nghĩa và có giá trị lớn lao hơn.

Kiên trì, cố gắng là phẩm chất cần có ở mỗi con người, nó không chỉ là nguồn động lực lớn lao giúp con người chinh phục ước mơ, lí tưởng mà còn giúp rèn luyện, làm cho con người trở nên bản lĩnh, kiên cường trong bất cứ hoàn cảnh nào. Mặt khác, nếu thiếu đi sự kiên trì, nếu bỏ dở giữa chừng thì những cố gắng trước đó của chúng ta sẽ trở nên vô nghĩa.

Hơn thế nữa, nếu biết cố gắng, kiên trì thì mỗi ngày cuộc sống của chúng ta sẽ tốt đẹp hơn. Bản thân sẽ được bồi đắp đức tính kiên trì để hoàn thiện bản thân. Mọi người cũng sẽ thêm tin tưởng và yêu quý hơn khi nhìn thấy những gì ta đạt được là quả một quá trình cố gắng không ngừng nghỉ. Nếu được như vậy, chính cũng ta cũng trở thành những gương sáng để những ai đang chùn chân, dễ bỏ cuộc noi theo. 

Trong cuộc sống, có không ít những gương sáng về lòng kiên trì đáng ngưỡng mộ. Hồ Chủ tịch trong những năm bôn ba ở nước ngoài đã phải đối mặt với không ít những khó khăn, thế nhưng tình yêu nước cùng lòng kiên định với lí tưởng đấu tranh, giải phóng đất nước đã giúp Bác trở nên mạnh mẽ, kiên cường hơn. Cũng chính vì sự kiên cường, cố gắng không ngừng ấy của Bác mà chúng ta có một Việt Nam độc lập, hạnh phúc như ngày nay. Hay thầy Nguyễn Ngọc Kí ngày đêm miệt mài luyện chữ bằng đôi chân, dù mới bắt đầu thực sự khó khăn nhưng nhờ sự kiên trì mà đã trở thành người thầy đáng ngưỡng mộ. 

Hiện nay, điều đáng quan ngại là một số các bạn trẻ thiếu đi tính kiên trì, các bạn dễ chán nản, bỏ cuộc và dễ chấp nhận. Tâm lý e ngại, sợ vất vả, lười suy nghĩ khiến cho ý chí kiên trì dần thu hẹp mà thay vào đó là sự phụ thuộc, ưa sẵn, thích đùn đẩy trách nhiệm. Điều đó, thật đáng phê phán. Là học sinh, chúng ta phải rèn luyện cho mình tính kiên trì ngay từ bây giờ, cần biến nó thành một thói quen để phục vụ học tập và công việc của mình. Mặt khác, cũng nên nhắc nhở bạn bè mình cùng nhau học tập, nỗ lực phấn đấu vì những ước mơ phía trước, có như vậy chúng ta mới bước đến vạch đích của thành công.

Câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” đã mang đến cho chúng ta những nhận thức sâu sắc về vai trò của sự kiên trì, cố gắng trong cuộc sống. Hãy nỗ lực hết mình cho những mục tiêu tốt đẹp, vượt qua những thách thức thì thành quả ngọt ngào sẽ đợi chúng ta phía trước.
 

4. Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim, mẫu số 4 (Chuẩn)

Kiên trì, nhẫn nại là những đức tính tốt đẹp cần có ở con người, giống như La Phông-ten đã nói rằng “Lòng kiên nhẫn và thời gian làm được nhiều hơn là sức mạnh hay nhiệt huyết”, tức muốn có được trái ngọt nhất thiết là cần thời gian và sự kiên trì không bỏ cuộc trong nhiều năm tháng, chứ không thể dục tốc bất đạt. Trong văn hóa dân gian Việt Nam, một phần ý nghĩa của chữ “nhẫn” tức là sự kiên trì đã được ông cha ta diễn giải thành câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim”, trong đó sắt và kim là hai hình ảnh ẩn dụ độc đáo và gần gũi mang đến bài học về lòng kiên nhẫn của con người trong cuộc sống một cách sâu sắc và dễ hiểu.

Nói về câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” thì sắt và kim là hai hình ảnh ẩn dụ hay và sâu sắc, thể hiện sự tinh tế của ông cha trong sử dụng ngôn ngữ. “Sắt” vốn là một vật thô ráp, cứng cáp và hình dáng không mấy đẹp mắt, trong khi đó kim lại nhỏ nhắn, sáng bóng, một đầu nhọn, một đầu có khe nhỏ để luồn chỉ phục vụ công việc may vá tỉ mỉ. Rõ ràng đây là hai vật từ hình dáng cho đến công dụng chẳng mấy có liên quan tới nhau thế nhưng nhờ “công mài sắt” từ cục sắt thô ráp cuối cùng lại trở thành cây kim, đây không phải là điều không thể xảy ra, tuy nhiên hành trình mài sắt thành kim ấy lại là một hành trình vô cùng khó khăn và tốn nhiều thời gian công sức, mà không phải ai cũng có thể kiên nhẫn làm được. 

“Sắt” cũng là ẩn dụ cho những sự vật, sự việc, những khó khăn mà con người cần phải trải nghiệm, hành động “mài sắt” chính là biểu trưng cho đức tính kiên nhẫn, cần cù, chịu thương chịu khó dám hi sinh thời gian công sức của mình trong lao động. Cuối cùng hình ảnh cây kim sáng bóng, tinh xảo, hữu dụng là ẩn dụ cho kết quả tốt đẹp, trái ngọt cuối cùng sự thành công trong công việc mà chúng ta đã bỏ công sức, lòng kiên trì để đạt được. Câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” chính là lời dạy, lời khuyên của ông cha dành cho con cháu rằng phải biết kiên trì, nỗ lực, dám hy sinh thời gian công sức trong lao động thì mới có thể đi đến thành công, gặt hái được những thành quả tốt đẹp.

Trong cuộc sống cũng như trong hành trình tìm kiếm thành công của mỗi con người, sự kiên trì, nghị lực mạnh mẽ theo đuổi mục tiêu, lý tưởng là một trong những chìa khóa mấu chốt để mở ra cánh cửa tương lai rực rỡ. Không có một thành quả tốt đẹp nào mà không bắt nguồn từ sự cố gắng, nỗ lực vượt bậc, tất cả đều phải có thời gian mài dũa, tôi luyện, trải qua nhiều khó khăn, vất vả, thậm chí là phải nếm trải những thất bại cay đắng. Và từ những thất bại, những vấp ngã con người ta mới đúc rút được những kinh nghiệm quý báu, lấy đó làm bài học để đời và lần nữa tiến bước tới thành công. 

Việc thành công dựa vào may mắn chỉ là nhất thời chứ không phải là kết quả bền vững, có thể ta dễ dàng vượt qua sóng gió vào thời điểm này, thế nhưng trong tương một khi gặp lại chính bài toán cũ, đôi khi chúng ta lại không đủ sức để vượt qua, bởi lẽ trong quá khứ chúng ta chưa từng nỗ lực, cũng như chưa từng có bất cứ một trải nghiệm nào để tạo nên kinh nghiệm. Ví như việc đi thi vô tình khoanh lụi đúng một câu trắc nghiệm, thế nhưng ở lần thi tiếp ta cũng gặp chính dạng toán ấy chỉ khác đi những con số, nhưng lại vò đầu bứt tai chẳng biết phải chọn phương án nào. Đấy chính là hệ quả xấu của việc không tự nỗ lực mà chỉ trông chờ vào sự may mắn. Thêm vào đó, việc đạt được thành tựu thông qua những nỗ lực, cố gắng dài lâu, trải qua nhiều khó khăn vất vả, thì thành tựu ấy lại càng đáng quý, đáng tự hào, chúng ta lại càng thêm trân trọng chúng, xem như đó là một sự kiện đáng nhớ trong bước đường xây dựng sự nghiệp, trong quá trình trưởng thành.

Một số những ví dụ điển hình để minh chứng cho bài học về sự kiên trì, nỗ lực không ngừng nghỉ từ câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” có thể kể đến sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bác ra đi tìm đường cứu nước ngày 5/6/1911 với hai bàn tay trắng, sau hơn 30 năm bôn ba tại nước ngoài, cuối cùng Người cũng tìm ra con đường sáng cho dân tộc, trở về dẫn dắt Đảng và nhân dân đấu tranh theo con đường cách mạng vô sản, giành lại độc lập, tự do, kết thúc hơn 80 năm giời nô lệ dưới ách thống trị của thực dân Pháp. Tiếp đến Người tiếp tục lãnh đạo nhân dân, trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, chỉ tiếc là chưa kịp nhìn thấy ngày đất nước thống nhất hoàn toàn, Người đã vội ra đi, để lại niềm tiếc thương vô hạn trong lòng nhân dân cả nước. Như vậy, để có một sự nghiệp cách mạng vĩ đại, xứng tầm vĩ nhân, là lãnh tụ kính yêu của dân tộc và nổi tiếng trên toàn thế giới, Bác đã phải nỗ lực, cố gắng và kiên trì, kết hợp với quá trình đấu tranh đầy gian khổ, buôn ba khắp nơi, làm đủ mọi nghề. Chính lẽ ấy, sự nghiệp của Người, thành công của Người là duy nhất, tỏa sáng rực rỡ, trở thành biểu tượng của cả một dân tộc, mà không phải ai cũng có thể làm được. 

Một tấm gương khác về sự nỗ lực, kiên trì phải kể đến Cao Bá Quát, thuở trẻ ông nổi tiếng thông minh, sáng dạ, học đâu hiểu đó, tuy chỉ có một nhược điểm ấy là chữ quá xấu, người đời vẫn cười chê là chữ như gà bới. Điều ấy đã trở thành động lực thôi thúc ông luyện chữ hằng ngày, quyết tâm có được nét chữ tuyệt đẹp mới thôi. Sau nhiều năm phấn đấu rèn luyện, cuối cùng Cao Bá Quát cũng luyện được nét chữ đẹp và nổi tiếng khắp vùng là người văn hay chữ tốt, thường được người đời ca tụng, đến nhà xin viết giùm câu đối, hoành phi để treo trong nhà. Nhắc đến tấm gương nghị lực, vượt khó cũng không thể bỏ qua thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký, thuở nhỏ vì một trận ốm nặng mà bị liệt cả hai tay. Thế nhưng không vì thế mà thầy từ bỏ việc học hành. Để có thể tiếp tục theo đuổi việc học, thầy cố gắng luyện viết bằng chân, sau nhiều năm cố gắng, nét chữ viết bằng chân của thầy thậm chí còn đẹp hơn so với chữ viết tay của nhiều người khác. Đồng thời nhờ vào sự nỗ lực, chăm chỉ học hành, vượt qua mọi trở ngại hình thể, thầy Nguyễn Ngọc Ký đã trở thành một trong những người thầy nổi tiếng nhất Việt Nam.

 Có thể nói rằng, chính sự cố gắng và kiên trì đã đem lại cho con người những thành tựu tốt đẹp và lắm vẻ vang. Bản thân mỗi chúng ta ngày hôm nay cũng vậy, cần phải nỗ lực và cố gắng hết mình trong học tập, trong rèn luyện tu dưỡng đạo đức bản thân. Ngọc càng mài thì càng sáng, sắt dũa mãi cũng thành kim, dù rằng ngày hôm nay chúng ta còn yếu môn Toán, nhưng chỉ cần siêng năng giải thật nhiều bài tập, học hỏi thầy cô bạn bè, thì lâu dần cũng có thể nắm chắc môn Toán trong tay, lấy cần bù để bù cho cái thông minh. Căn bản rằng ngoại trừ những thứ thuộc về năng khiếu, thì bản thân mỗi con người đều có thể dùng sự cố gắng, kiên trì của mình để dần tiến bước tới thành công, để tự tỏa sáng theo cách của riêng mình. Nhưng cũng đừng hiểu lầm rằng những người được trời ban thiên phú về một lĩnh vực nào đó, họ không cần phải cố gắng, bỏ thời gian công sức để đạt được thành công. Trên thực tế họ vẫn phải nỗ lực không ngừng nghỉ để bảo toàn thiên phú, cũng như phát triển bản thân đến cực hạn. Ví như một ca sĩ có giọng hát hay, thế nhưng không luyện giọng thường xuyên thì giọng hát dễ bị tụt lùi, mất đi độ trong, kỹ thuật, độ truyền cảm,… Một họa sĩ có năng khiếu vẽ, nhưng lâu ngày không cầm bút cũng dần trở nên cứng tay, bức tranh vẽ ra thiếu đi cái hồn, tác phẩm đó cũng trở thành tác phẩm bỏ đi. 

Tổng kết lại, sống trên đời, ai cũng cần có một sự nỗ lực, một lý tưởng, một đích đến riêng, sống mà không cố gắng, không chịu phấn đấu, không những không có được thành tựu cho riêng mình, mà cuộc đời còn trở nên vô nghĩa, khi ấy không phải là chúng ta đang sống mà chỉ là đang tồn tại mà thôi.

Câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” là một lời dạy, lời khuyên vô cùng sâu sắc mà ông cha ta từ xa xưa đã đúc kết để răn dạy con cháu đời sau những lý lẽ trong cuộc sống. Muốn đạt được thành công, muốn có được thành tựu ắt phải có nỗ lực, phải chấp nhận hi sinh thời gian, công sức, tiền bạc, thậm chí phải chấp nhận thất bại để có được kinh nghiệm, bài học quý giá, sau đó từ trong vấp ngã, đứng lên để tiến đến thành công trong tương lai. Mà như lời Bác đã dạy “Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắt thành công”.
 

5. Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim, mẫu số 5 (Chuẩn)

Thành công- điều mà ai cũng mong muốn có được, là đích đến mà mỗi người khát khao vươn tới. Tuy nhiên, để có được thành công không phải là điều dễ dàng mà đòi hỏi chúng ta phải có những phẩm chất cần thiết trong mọi hành động. Hiểu được giá trị của sự cố gắng, kiên trì trong công việc ông cha ta có câu: “Có công mài sắt, có ngày nên kim”.

Vậy các bạn có hiểu thế nào là có công mài sắt, có ngày nên kim không? Đây là câu tục ngữ có hai lớp nghĩa. Trước hết, xét theo nghĩa đen thì sắt vốn là vật to lớn, rắn chắc, bề ngoài không được đẹp đẽ, có phần thô kệch, sần sùi. Trái ngược với sắt, kim là vật dụng vô cùng nhỏ bé, có bề ngoái sáng bóng, trơn nhẵn, đầu kim nhọn, đuôi kim có lỗ nhỏ, đây là vật dũng hữu ích trong đời sống con người. Một thanh sắt rắn chắc nếu được mài dũa từng ngày, thanh sắt sẽ mòn theo thời gian và tạo thành chiếc kim hữu dụng cho con người. 

Xét theo nghĩa bóng, sắt là hình ảnh ẩn dụ cho những khó khăn, thử thách, trở ngại đòi hỏi chúng ta phải vượt qua. Chiếc kim là biểu tượng của thành công, là thành quả mà người chịu bỏ “công mài sắt” nhận được. Như vậy câu tục ngữ không chỉ là lời động viên mỗi người trước những khó khăn trên đường đời mà còn mang thông điệp đầy tích cực: Không có khó khăn nào không thể vượt qua. Có kiên trì, cố gắng ắt sẽ có thành quả.

Cuộc sống không phải là một hành trình phẳng lặng, nơi đó luôn đặt ra trước mắt mỗi người những thách thức. Nó đòi hỏi chúng ta phải vượt qua những tảng đá lớn của khó khăn, của chông gai, thậm chí là những thất bại đầu tiên trong đời. Để vượt qua những “chướng ngại” ấy, không cách gì khác đòi hỏi bản thân mỗi người phải tự nỗ lực, dùng kiên trì, ý chí làm bàn đạp lật những vật cản số phận. Thành công chưa bao dễ dàng, để có được, ta phải đánh đổi rất nhiều thứ, đó là thời gian, là tuổi trẻ, là mồ hôi, là nước mắt, là sự hi sinh, là tinh thần nhẫn nại trong gian khó. Một con diều không thể bay cao nếu chúng không ngược gió, chú rùa sẽ không thể về đích nếu bỏ cuộc giữa chừng, thành quả  cũng khó có thể có được nếu không biết kiên trì, cố gắng. Mặt khác, thành quả đạt được nhờ vào sự kiên trì, bền chí thì càng có ý nghĩa, người đạt được nó không chỉ vui mừng, hạnh phúc mà còn thêm sự tự tin vì sự cố gắng của mình được đền đáp. Hơn thế nữa, những người có tính kiên nhẫn, biết kiên trì theo đuổi đam mê, chịu khó với công việc thì sẽ nhận được sự tin cậy, yêu quý, cảm phục và kính trọng từ mọi người. Đó cũng là động lực thúc đẩy mỗi người cố gắng hơn trong công việc.

Vậy, theo mọi người, làm thế nào để có thể nuôi dưỡng, duy trì cho mình tính kiên trì trong cuộc sống? Các bạn ạ, “Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo”, chúng ta hãy luôn lấy câu “Có công mài sắt, có ngày nên kim” để làm kim chỉ nam trong mọi việc. Dù trong bất kì hoàn cảnh nào, các bạn cũng hãy kiên định với mục tiêu của chính mình, theo đuổi đến cùng mục đích đặt ra. Hãy kiên nhẫn với công việc, dùng bản lĩnh, ý chí để vượt qua thử thách, gặp thất bại đừng nản chí, dùng nghị lực để bước tiếp những hành trình mới. Các bạn hãy nhớ rằng, muốn thành công hãy kiên trì- kiên trì học hỏi, kiên trì cố gắng, kiên trì tự lập, kiên trì theo đuổi ước mơ của chính mình. Nếu bạn không muốn tiếp tục thất bại thì cách duy nhất là phải đương đầu, đối mặt với mọi thách thức bằng lòng kiên nhẫn và nghị lực của bản thân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng viết:

“ Gạo đem vào giã bao đau đớn
Gạo giã xong rồi trắng tựa bông
Sống ở trên đời người cũng vậy
Gian nan rèn luyện mới thành công”

Hãy bỏ “công mài sắt” ngay từ hôm nay để đón nhận những thành công trong tương lai. Câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” với hai vế đăng đối, cô đọng mà hàm súc một lần nữa khẳng định giá trị và vai trò của lòng kiên trì trong cuộc sống mỗi chúng ta. Lời khuyên bảo của cha ông thật sâu sắc, đáng gìn giữ để răn dạy con cháu mai sau.
 

6. Giải thích câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim, mẫu số 6:

Ngày xưa có một cậu bé bắt gặp một bà cụ đang ngồi mài một thanh sắt bên bờ sông. Cậu bé liền hỏi bà mài thanh sắt lớn thế kia để làm gì. Bà cụ liền mỉm cười trả lời rằng bà đang mài thanh sắt này thành một chiếc kim để may vá. Đây có lẽ chính là khởi nguồn của câu tục ngữ ” Có công mài sắt, có ngày nên kim” mà ông cha ta để lại. Câu tục ngữ muốn khuyên chúng ta phải có lòng kiên trì, bền chí để thực hiện quyết tâm của mình.

Tục ngữ vốn là kho tàng những lời khuyên dạy bổ ích mà ông cha ta để lại cho thế hệ con cháu. Mỗi câu tục ngữ chính là mỗi là khuyên răn để con cháu noi theo và tu dưỡng. Trong kho tàng đó, ta không thể không quen thuộc với các câu tục ngữ như “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, ” Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”, hay ” Ăn cây nào rào cây nấy”, … Nhưng nói về sự quyết tâm, lòng kiên trì thì ông cha ta thường khuyên chúng ta rằng: “Có công mài sắt có ngày nên kim”.

Tại sao cha ông ta lại sử dụng hai hình ảnh “sắt”, “kim” để làm hình ảnh ẩn dụ, hàm ý cho con cháu mình? Bởi vì “sắt” thường là những thanh sắt lớn dài, bề ngoài sần sùi, xấu xí và lại vô cùng cứng rắn. Còn “kim” lại là một vật vô cùng nhỏ bé, sáng bóng, nhẵn nhụi, dùng để may vá quần áo. Người ta thường ví von “Mò kim đáy bể” để nói lên một sự vật sự việc không bao giờ có thể tìm thấy được. Chính vì vậy, ông cha ta mới dùng hình ảnh chiếc kim nhỏ bế kia đối lập với hình ảnh khối sắt to lớn. Để mài ra chiếc kim bé tẹo kia từ một khối sắt, thanh sắt dài thì mất bao nhiêu thời gian cơ chứ? Thật khiến cho người khác nản lòng và nói không bao giờ có thể thực hiện được. Thế nhưng, nếu chúng ta biết cố gắng, biết nỗ lực kiên trì, thì chắc chắn một ngày nào đó, chúng ta sẽ mài được chiếc kim nhỏ bé, sáng đẹp từ một khối sắt xấu xí.

Qua hình ảnh sắt và kim, ông bà ta muốn gửi gắm tới thế hệ con cháu mình những lời khuyên răn tốt đẹp. “Sắt” chính những thử thách, những khó khăn trong cuộc sống, trong công việc, học tập mà chúng ta gặp phải trên con đường thực hiện lý tưởng, cũng như mơ ước nguyện vọng của mình. Còn “kim” chính là kết quả, là ước mơ, nguyện vọng của mình, điều mà mình cần đạt tới, mong muốn đạt tới trong cuộc sống. “Có công mài sắt có ngày nên kim” muốn khuyên răn chúng ta khi làm bất cứ việc gì cũng nên đặt vào đó sự quyết tâm cũng như lòng kiên trì thì ta mới đạt được thành công như ý nguyện

Mỗi chúng ta khi làm bất cứ việc gì cũng điều nên đặt vào trong đó sự kiên trì và lòng quyết tâm thực hiện. Chỉ khi có lòng quyết tâm và kiên trì đó thì bất cứ khó khăn nào ta cũng có thể vượt qua để đạt được thành công như mong muốn. Đó là hàm ý mà ông bà ta muốn khuyên chúng ta qua câu tục ngữ trên. Nếu biết cố gắng, có sự bền bỉ ý chí thì nhất định thành công nào cũng sẽ đến với mỗi chúng ta. Trong cuộc sống, có rất nhiều khó khăn và thử thách cần chúng ta phải vượt qua, nếu không có ý chí để vượt qua thì ta không thể thành công. Hơn nữa, dù gặp thất bại hay thử thách, ta cũng cần có lòng quyết tâm thực hiện lại, chắc chắn cuối cũng chúng ta sẽ có được thành quả như ý.

Từ xưa tới nay, chúng ta đã biết tới bao con người đã dùng ý chí và lòng kiên trì của mình để tạo nên thành công. Chúng ta biết tới bóng đèn điện với dây tóc bóng đèn từ sợi Vonfram giúp thắp sáng. Nhưng các bạn có biết để có được thành quả đó, Thomas Edison đã mất hơn hai nghìn lần thử qua thử lại với các vật liệu khác nhau với tìm ra được sợi dây đốt tốt nhất. Thế mới hiểu, để có được thành công, để làm được ước nguyện của mình, Edison đã phải trải qua bao khó khăn tới nhường nào? Hai nghìn lần với bạn, bạn có dám thử làm hay không? Bạn biết tới Hồ Chí Minh, người vĩ nhân vĩ đại nhất của Việt Nam, người đã tìm ra con đường cứu nước, giúp dân tộc ta thoát khỏi ách nô lệ. Nhưng bạn có biết, để tìm ra chân lý sáng tỏ đời mình cũng như phương hướng giúp dân tộc, Người đã phải bôn ba nửa đời người ở nơi xứ người, làm lao công quét dọn tuyết, mọi công việc cực khổ. Nếu không có ý chí, lòng kiên trì, mong ước khát khao cháy bỏng, lòng quyết tâm sắt đá, bạn nghĩ liệu Người có thể trở thành một vĩ nhân cao lớn tới nhường ấy không? Hay chúng ta cũng biết tới người thầy giáo khuyết tật Nguyễn Ngọc Ký. Hiện thầy đang là giảng viên của một trường học. Nhưng có mấy ai biết tới một Nguyễn Ngọc Ký kiên cường dùng bàn chân thay thế bàn tay học lấy những con chữ. Khó khăn và thử thách đã được thầy vượt qua để tới nay trở thành một người khiến bao người khâm phục. Nếu không có lòng kiên trì, bền bỉ ý chí sắt đá nung nấu, liệu thầy có làm nên được kì tích khiến bao người phải khâm phục hay không?

Biết bao tấm gương trong cuộc sống mà chúng ta chứng kiến đều minh chứng cho câu tục ngữ của cha ông ” Có công mài sắt có ngày nên kim” là vô cùng đúng đắn. Ngày nay, bao thế hệ học sinh vẫn đang miệt mài, kiên trì, dùng quyết tâm của mình cố gắng hàng ngày hàng giờ để trở thành một học sinh ngoan giỏi để có thể cống hiến cho đất nước. Mỗi chúng ta đều phải thấm nhuần lời khuyên của cha ông ta. Bởi vì trong cuộc sống có rất nhiều khó khăn đang chờ ta bước tới, hãy luôn kiên tâm, bền bỉ thì nhất định chúng ta sẽ được hưởng thành quả mà chúng ta mong đợi như Hồ Chí Minh cũng đã viết:

” Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp bể
Quyết chí ắt làm nên”

Lời khuyên của cha ông ta “Có công mài sắt có ngày nên kim” mãi thấm nhuần trong tư tưởng của mỗi người. Phải luôn biết bền chí bền lòng, giữ vững lý tưởng thì nhất định chúng ta sẽ có được thành công như mong muốn. Là một người học sinh, chúng ta hãy biết phấn đấu học hành, chăm ngoan, quyết tâm, kiên trì bền bỉ, chúng ta nhất định sẽ trở thành những con người tài giỏi giúp ích cho đất nước mai sau.

———————HẾT———————-

Trên đây là phần Giải thích câu tục ngữ “Có công mài sắt, có ngày nên kim” , các bài liên quan, các em có thể tìm hiểu Giải thích câu tục ngữ Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng và cùng với phần Chứng minh câu tục ngữ Đói cho sạch, rách cho thơm để tìm hiểu kỹ hơn về các câu ca dao, tục ngữ của Việt Nam.

Bản quyền bài viết thuộc trường Mầm Non Ánh Dương. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận.
Nguồn chia sẻ: Trường Mầm Non Ánh Dương (mamnonanhduongvt.edu.vn)