Tuyển tập thơ Chính Hữu - Trường Mầm Non Ánh Dương

Chính Hữu là một nhà thơ hầu như chỉ viết về người lính và chiến tranh. Thơ của ông không nhiều nhưng có những bài đặc sắc, cảm xúc dồn nén, ngôn ngữ và hình ảnh chọn lọc.

Mầm Non Ánh Dương xin mời bạn đọc tham khảo tài liệu giới thiệu đôi nét về Chính Hữu, cùng với Top 10 bài thơ hay nhất của nhà thơ do chúng tôi tổng hợp được.

This post: Tuyển tập thơ Chính Hữu

I. Đôi nét về tác giả Chính Hữu

– Chính Hữu (1926 – 2007) tên khai sinh là Trần Đình Đắc.

– Quê ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.

– Năm 1946, ông gia nhập trung đoàn thủ đô và hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

– Ông làm thơ từ năm 1947, đa số các tác phẩm đều viết về hai đối tượng là chiến tranh và người lính.

– Năm 2000, ông được trao tặng giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật.

– Một số tác phẩm:

Đầu súng trăng treo (tập thơ, Nhà xuất bản Văn học, 1966)
Thơ Chính Hữu (tập thơ, Nhà xuất bản Hội nhà văn, 1997)
Tuyển tập Chính Hữu (Nhà xuất bản Văn học, 1998)

II. Top 10 bài thơ hay nhất của Chính Hữu

1. Đồng chí (1948, Đầu súng trăng treo)

Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ
Đồng chí!

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,
Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.

Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.

2. Tháng năm ra trận (1947, Đầu súng trăng treo)

Tháng năm trong làng đã mùa gặt
Lòng dân sung sướng thóc mênh mông
Có người đi lính, hiền như đất
Mùa hạ tưng bừng, thương núi sông
Một sớm mang về tin xuất trận
Vội vàng súng đạn, nao nức lòng
Ai về nhắn hộ cho thôn xóm
Một đi là hẹn chẳng về không
Mùa thu thây giặc chất sông núi
Mùa hạ thây giặc phơi đầy đồng

Ai về cấy lúa trồng bông
Cho lúa mau tốt, cho bông được mùa
Trưa hè rụng lá bàng khô
Tôi đi ra trận nghe hò bốn phương

Súng ơi!
Súng đã theo tôi mùa thu
Súng đi với tôi mùa hạ
Theo tôi diệt hết quân thù
Tôi nhớ thương người bạn cũ
Miệng cười mắt nhắm nghìn thu

Súng nặng
Đường dài
Vai gầy
Áo rách
Nhưng sớm ra đi miệng nở cười

Mặt nóng bừng bừng theo nhịp trống
Lòng nao nức rộn tiếng hoan hô
Bờ tre em nhỏ đưa tay vẫy
Hồn nở muôn sao phấp phới cờ…

3. Ngày về (1947)

Có đoàn người lên đóng trên rừng sâu
Đêm nay mơ thấy trở về Hà Nội
Bao giờ trở lại?
Phố phường xưa gạch ngói ngang đường
Ôi hôm nay họ nhớ mái nhà hoang
Bức tường điêu tàn ngày xưa trấn ngự
Nhớ đêm ra đi, đất trời bốc lửa
Cả kinh thành nghi ngút cháy sau lưng
Những chàng trai chưa trắng nợ anh hùng
Hồn mười phương phất phơ cờ đỏ thắm
Rách tả tơi rồi đôi giày vạn dặm
Bụi trường chinh phai bạc áo hào hoa
Mái đầu xanh thề mãi đến khi già
Phơi nắng gió. Và hoa ngàn cỏ dại
Nghe tiếng gọi của những người Hà Nội
Trở về, trở về, chiếm lại quê hương
Nguy nga sao cái buổi lên đường
Súng chuốt gươm lan, mắt ngời sáng quắc
A ha! nhà xiêu mái sập
Xác oan cừu ngập lối chân đi
Gạch ngói xưa mừng đón gót lưu ly
Bước căm giận xéo quân thù lớp lớp
Mịt mù khói ngợp
Cờ máu huy hoàng
Phất nắng
Ôi bài chiến thắng reo vang.

4. Thư nhà (1954 – 1961, Đầu súng trăng treo)

Một lá thư nhà
hôm nay ta đọc
Trong chiến hào chuẩn bị tiến công,
Ta mới hiểu thêm
từng chữ, từng dòng
Chưa bao giờ hiểu hết,
Ta mới biết
Chiều cao ngọn núi, chiều rộng con sông,
Hai tiếng quê hương bỗng sao thắm thiết.
Thư người hậu phương gánh gạo đưa chồng,
Hai vai khó nhọc,
Viết gửi cho ta ngổn ngang từng nét
Như gồng như gánh dân công,
Ánh mực lập loè đường xa lửa đuốc.
Lặn lội đi theo cả nước
Lên đây đánh giặc cùng ta
Đêm nay ở đâu?
lưng đèo?
cuối dốc?
Một lá thư nhà
Chia đôi nhiệm vụ
Hai người đoàn tụ
Hai đầu chiến công.

5. Nhật kí biên giới (1962, Đầu súng trăng treo)

Núi, lại núi, lại núi…
Đội tuần tra súng ướt hơi mây
Hành quân giữa màu xanh biên giới

Không ở đâu bằng ở đây
Đất quê hương đo từng thước một
Của chúng ta, mỗi con suối mỗi gốc cây
Đã ghi trên bản đồ Tổ quốc

Đêm nay dừng lại
Đứng gác trong mây, bốn bề gió thổi
Hỏi quê mình còn thức hay không?

Ai đó, khuya rồi, một ngọn đèn chong
Đèn thương nhớ ai đèn không nhắm mắt
Vì nửa tấm lòng trong kia vẫn thức
Miền Nam xa, dậy tiếng reo hò
Có phải giờ này các anh tập kích
Mà ánh lửa trên đèo rậm rịch?

Đó con tàu lên vùng đất mới
Đội ngũ trùng trùng các chị các anh
Những ngọn đèn soi trong đêm vội
Những con người thức suốt năm canh
Nghe rú ngược rừng xuôi thét gọi

Cửa biển ì ầm suy nghĩ không nguôi
Trong dạ băn khoăn từng bày cá nhảy
Vẫy con thuyền sóng giạt ngoài khơi
Những ngọn hải đăng bồi hồi nhấp nháy

Đêm nào cũng vậy
Từ biên giới cao, lòng ta vẫn thấy
Nghìn dặm nước ta
Như dải Ngân Hà
Thao thức
Ta đứng gác
Cho sao trên trời
Cho sao dưới đất
Thương Tổ quốc ta không đêm nào ngủ được
Lại lên đường, hăng hái bước tuần tra
Đỉnh núi này, ta thức với quê ta.

6. Đường ra mặt trận (1965, Đầu súng trăng treo)

Những buổi vui sao, cả nước lên đường,
Xao xuyến bờ tre, từng hồi trống giục

Xóm dưới làng trên, con trai con gái
Xôi nắm cơm đùm, ríu rít theo nhau
Súng nhỏ súng to, chiến trường chật chội
Tiếng cười hăm hở, đầy sông đầy cầu

Bộ đội dân quân, trùng trùng điệp điệp
Chào nhau không kịp nhớ mặt
Dô hò nón vẫy theo,
Hàng ngũ ta đi dài như tiếng hát

Chào những ngôi trường ngói đỏ bình yên
Lấp lánh cánh đồng đang gặt đang hái
Xuôi ngược công trường những bánh xe reo
Ngọn khói con tàu như tay vẫy gọi

Đất nước mình đây,
Hai mươi năm
mưa, nắng, đêm, ngày
Hành quân không mỏi
Sung sướng bao nhiêu: tôi là đồng đội
Của những người đi, vô tận, hôm nay.

Yểm hộ miền Nam
Thình thình đại bác
Nhịp những bước chân
Cả nước
lên đường.

7. Trận địa Hà Nội (1966, Đầu súng trăng treo)

Hà Nội
một góc vườn hoa
Đơn vị chúng ta
Đến xây trận địa
Tạm xếp sang bên những hàng ghế đá

Hôm nay
Hà Nội lại đi vào khói lửa

Trận địa ta xây
Trên những công trình dang dở
Ta đi – gian khổ mười năm
Thương quê hương cỗi cằn tàn phá
Về Hà Nội
vất vả mười năm
Ta mới trồng xong chút màu hoa lá
Trận địa của ta
Là một ngôi trường mới mở
Những ánh mắt ngời ngời hai hàng cửa sổ
Trận địa của ta là sân
Một vườn trẻ bây giờ bỏ vắng
Súng ta kê
bên nôi nhỏ
các em nằm
Từ trận địa
ta bắn chúng
Súng của ta
tính tầm tính hướng
Tính theo góc độ của lòng căm
Đạn ta tính
theo từng giọt mồ hôi
ta đổ xuống
Tưới đất này vất vả mười năm
Những ngôi nhà này không hề biết sợ
Mái này tường này
Quen nhìn gạch đổ

Những con người này quen súng cầm tay
Quen mở chiến hào ngay trên đường phố
Dù phải mười năm, hai mươi năm
Đất nước này quen một mất một còn.

8. Trang giấy học trò (1966, Đầu súng trăng treo)

Em đến trường
Tay cầm cuốn vở
Gió thổi đời em
Lật từng trang mở
Trường mới
như tâm hồn em
Lợp toàn ngói đỏ

Tóc xanh mát bóng cây
Thơm mùi trang giấy mới
Vui với em phơi phới
Tổ quốc lớn từng ngày

Chúng mang bom nghìn cân
Giội lên trang giấy
Mỏng như một ánh trăng ngần
Hiền như lá mọc mùa xuân

Ôi từng trang giấy
Trong lòng anh, đập khẽ, đêm nay
như bàn tay vẫy
như một bàn tay ròng ròng máu chảy!

Nếu em sống lại
Anh đi một nghìn đêm
Để giành lấy cho em
Một ngày không sợ hãi

Trận địa thức bên em
Bóng quân thù hung ác
Không che được ánh đèn
Soi cho em ngồi học

Ôi ánh đèn thúc giục
Như mệnh lệnh hành quân.

9. Bắc cầu (1966, Đầu súng trăng treo)

Bom nó bằng gang
Tay ta bằng sắt
Hỡi con sông sâu
Cầu ta lại bắc

Hỡi những con đường
Đừng đau chia cắt
Nối nhịp thuỷ chung
Đinh ta đóng chặt

Ta đứng đêm ngày
Bốn bên khói lửa
Hai tay ta đỡ
Bạt ngàn quân đi

Góp vào tiếng súng
Một tiếng dô ta
Mỗi chuyến xe qua
Chở cả lòng ta
Theo ra mặt trận

Sông vỗ trùng trùng
Nhịp cầu điệp điệp
Đưa cả đất nước
Đi về phía nam.

10. Ngọn đèn đứng gác (1965, Trường Sơn – đường khát vọng)

Trên đường ta đi đánh giặc
Ta về Nam hay ta lên Bắc,
Ở đâu
Cũng gặp
Những ngọn đèn dầu
Chong mắt
Đêm thâu
Những ngọn đèn không bao giờ nhắm mắt
Như những tâm hồn không bao giờ biết tắt,
Như miền Nam
Hai mươi năm
Không đêm nào ngủ được,
Như cả nước
Với miền Nam
Đêm nào cũng thức…
Soi cho ta đi
Đánh trận trường kỳ
Đèn ta thắp niềm vui theo dõi
Đèn ta thắp những lời kêu gọi.
Đi nhanh đi nhanh
Chiến trường đã giục
Đầy núi đầy sông
Đèn ta đã mọc.
Trong gió trong mưa
Ngọn đèn đứng gác
Cho thắng lợi, nối theo nhau
Đang hành quân đi lên phía trước.

Xem thêm Tuyển tập thơ Chính Hữu