Hệ thống kiến thức cơ bản bài Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi do Mầm Non Ánh Dương sưu tầm và tổng hợp bao gồm toàn bộ kiến thức về tác phẩm này, từ tác giả, tác phẩm tới nội dung, nghệ thuật,… kèm theo đó là những bài văn mẫu hay nhất phân tích, bình giảng, cảm nhận tác phẩm. Mời các em học sinh cùng tham khảo:
Tổng hợp kiến thức trọng tâm bài Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi
I. Tác giả
This post: Kiến thức bài Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi
– Nguyễn Thi là một trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của Văn nghệ giải phóng miền Nam trong thời kì chống Mĩ.
– Sinh ra ở miền Bắc nhưng gắn bó máu thịt với mảnh đất miền Nam và được mệnh danh là nhà văn của người nông dần Nam Bộ.
– Có biệt tài phân tích tâm lí nhân vật.
>> Soạn bài Những đứa con trong gia đình
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
Truyện ngắn Những đứa con trong gia đình được hoàn thành vào tháng 2 năm 1966, trong những ngày chiến đấu chống Mĩ ác liệt, khi nhà văn công tác tại Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng.
2. Tóm tắt nội dung
Truyện kể về gia đình anh giải phóng quần tên Việt. Việt được sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng, ba mẹ đều bị giết dưới bàn tay của kẻ thù. Chính mối thù sâu sắc với Mĩ – Ngụy đã thôi thúc những người con trong gia đình ấy khát khao chiến đấu để trả thù nhà, nợ nước. Trong một trận đánh, Việt bị thương, bị lạc đồng đội. Việt ngất đi tỉnh lại nhiều lần. Cũng giống như những lần tỉnh dậy trước, hôi ức quá khứ, hiện tại luôn đan xen nhau. Lần tỉnh thứ tư của Việt, kí ức về má hiện về, mấy hạt mưa làm Việt choàng tỉnh hẳn. Việt sợ bóng tối, sợ ma hơn là sợ giặc. Dù bị thương nhưng anh vẫn phần biệt rất rõ đâu là tiếng súng nổ của ta, đâu là tiếng pháo lễnh lãng của giặc. Việt nhớ lại cảnh hai chị em tranh nhau đi tòng quân. Việt đòi đi nhưng chị Chiến không nghe, sau đó phải nhờ chú Năm phân giải. Chú Năm nhất trí cho cả hai đi. Trước khi lên đường, chị Chiến lo thu xếp công việc gia đình. Gửi em út sang chú Năm, nhà cửa gửi cho các anh trong chi bộ làm nơi dạy học, ruộng trả lại cho xã, gửi bàn thờ má sang chỗ chú Năm. Đoạn trích kết thúc bằng hình ảnh hai chị em Việt – Chiến khiêng bàn thờ má sang gửi chú Năm.
3. Nhan đề
“Những đứa con” trong nhan đề của truyện trước hết chính là Việt và Chiến – những người con trong một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thuỷ chung son sắt với quê hương cách mạng. Mở rộng hơn, cũng có thể hiểu đó là thế hệ trẻ miền Nam, những người con của đại “gia đình” miền Nam ruột thịt trong những năm kháng chiến chống Mĩ ác liệt.
Nhan đề gợi lên mối quan hệ giữa riêng với chung, giữa nhà với nước, giữa tình cảm gia đình với tình yêu nước, yêu cách mạng. Chính sự kết hợp giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Việt Nam, dần tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ.
>> Tham khảo: Tóm tắt truyện Những đứa con trong gia đình (Nguyễn Thi)
III. Phân tích nhân vật
1. Người mẹ:
– Qua kí ức đứa con: là người phụ nữ vị tha, nhân hậu nhưng không mềm yếu.
– Có cuộc sống cơ cực, lam lũ, nhọc nhằn, khổ đau (bổ chồng và chổng bị giặc giết, một thân một mình nuôi ba đứa con nhỏ).
– Tính cách phi thường trong những biểu hiện tình cảm bình thường:
+ Với chổng: đi đòi đầu chồng -> gan góc.
+ Với con:
Thương con hết mực nhưng rất nghiêm khắc (trong hổi ức chập chờn của Việt, má hiện lên đầu tiên: ghé lại, xoa đầu, đánh thức, lấy cơm cho Việt ăn…)
Luôn luôn nhắc nhở con vê’ truyền thống gia đình và mối thù dân tộc.
Hun đúc, nuôi dưỡng ở con ý chí chiến đấu không mệt mỏi. Cả Chiến và Việt luôn tạc dạ lời dặn của mẹ.
-> Hình bóng của người mẹ đầy yêu thương và có sức mạnh cổ vũ mãnh liệt với hai chị em. Má in dấu trong mỗi câu nói, mỗi hành động của từng đứa con.
>> Tuyển tập những bài phân tích tác phẩm Những đứa con trong gia đình hay nhất
2. Chú Năm
– Khắc họa qua giọng hò:
“Câu hò nổi lên giữa ban ngày, bắt đầu cất lên như một hiệu lệnh dưới ánh nắng chói chang, rồi kéo dài, từng tiếng một vỡ ra, nhắn nhủ, tha thiết, cuối cùng ngắt lại như một lời thê’ dữ dội.”
-> So sánh tiếng hò như “một hiệu lệnh”, “một lời thể dữ dội.”
-> Tiếng hò hút tất cả tâm lực của chú Năm.
-> Vừa nhắc nhở vê’ truyền thống, thắp lên niềm tự hào về quê hương khó nghèo nhưng giàu lòng yêu nước và bất khuất, vừa như lời hiệu triệu, một tiếng trống quân thúc giục, động viên thanh niên ra trận.
– Giữ cuốn sổ gia đình, ghi từng ngày thay cho Việt và Chiến.
– Người giữ lửa yêu nước truyền cho các thế hệ.
– Những con người có chung phẩm chất: yêu nước, gắn bó với quê hương tha thiết, căm thù giặc, gan góc, kiên cường, chiến đấu hết mình vì Tổ quốc.
– Cuốn sổ gia đình:
+ Ghi chi tiết những việc xảy ra với gia đình.
-> Bằng chứng sống về tội ác của kẻ thù, lưu giữ, nuôi dưỡng truyền thống gia đình.
+ Trao cho Việt và Chiến.
-> Hành động mang ý nghĩa: Trao cho thế hệ con cháu trách nhiệm giữ gìn truyển thống. Cuốn sổ như một con sông -> Con sông tích tụ nước từ bao đời, luôn luôn chảy (như các thế hệ tiếp nối nhau), đổ vê’ biển rộng (hòa quyện vào truyền thống bất khuất của dân tộc, hướng tới tương lai tươi sáng) -> Đây là dòng chảy truyền thống gia đình bển bỉ, liên tục và bất tử.
-> Hình ảnh gia đình, gắn với nhan để tác phẩm, là môi trường khắc họa hình ảnh những đứa con.
-> Tiêu biểu cho hình ảnh những gia đình miền Nam giàu truyền thống yêu nước trong kháng chiến chống Mĩ.
3. Nhân vật Chiến
– Chiến sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng, cha mẹ của Chiến bị kẻ thù giết hại rất dã man. Chị sớm gánh trên vai mối thù sâu nặng.
– Chiến giống mẹ ở tính gan góc, chăm chỉ, đảm đang, biết thu xếp việc nhà việc cửa đâu vào đấy trước lúc lên đường. Chiến cũng giống mẹ cả ở ngoại hình “thân người to và chắc nịch”, “bắp tay tròn vo sạm đỏ màu nắng”. Chú Năm nhận xét: “Chiến là một đứa con gái không khác mẹ chút nào”.
– Do trải qua hoàn cảnh bi thương của gia đình, Chiến sớm trưởng thành, già dặn trước tuổi. Chị luôn tự hào về gia đình và sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ quê hương.
– Chiến dồn tình thương vào đứa em côi cút, hết lòng chăm sóc, nhường nhịn em (từ việc đi bắt ếch đến chuyện thành tích bắn chết tên lính Mĩ). Ngoại trừ việc đi bộ đội và khí phách thì không nhường Việt.
Từ ngôn ngữ đến cử chỉ, hành động của nhân vật Chiến đều gợi ra trong tâm trí độc giả hình ảnh về người con gái Nam Bộ thật thà, chất phác, duyên dáng, đảm đang, tháo vát… Đó cũng là hình ảnh của người con gái Việt Nam nói chung.
>> Xem thêm bài liên hệ: So sánh nhân vật Dít (Rừng xà nu) và Chiến (Những đứa con trong gia đình)
4. Nhân vật Việt
a. Tính tình hồn nhiên, thú vị
Là một chiến sĩ trẻ, Việt vẫn giữ tính hổn nhiên của một cậu con trai mới lớn. Việt luôn luôn giữ trong mình cái ná thun mà từ nhỏ cậu đã từng bắn chim. Còn hiện tại, Việt cầm súng tự động, bả súng còn thơm gỗ, đánh Mĩ bằng lê, ná thun vẫn còn nằm gọn trong túi áo.
– Bị thương nặng đến đêm thứ hai, trong bóng đêm vắng lặng và lạnh, Việt không sợ chết mà chỉ sợ bóng tối và sợ ma.
– Việt rất yêu thương chị Chiến nhưng hay tranh giành với chị, từ những đêm soi ếch ngoài ruộng đến việc lập chiến công. Soi ếch thì chú Năm đứng ra phân xử vì chị Chiến và Việt ai cũng giành phần nhiều là của mình, chị Chiến bao giờ cũng thương Việt. Sau này lớn lên, vết đạn bắn thằng Mĩ trên sông Định Thuỷ, chị cũng nhường…
– Rồi đến đêm mít tinh ghi tên lên đường tòng quân, hai chị em cùng tranh giành đi bộ đội, thật cảm động.
– Ở đơn vị, Việt rất yêu quý đồng đội nhưng không nói thật là mình có chị, Việt giấu chị như giấu của riêng.
b. Tình thương yêu gia đình sâu đậm
– Vốn mổ côi, chị Hai ở xa, đứa em út còn nhỏ, tình cảm thương yêu Việt đối với chị Chiến thật sâu đậm. Sau khi cùng ghi tên vào bộ đội, sắp xếp việc xong, Việt và Chiến cùng khiêng bàn thờ má gửi sang nhà chú Năm. “Việt khiêng trước. Chị Chiến khiêng bình bịch phía sau. Nghe tiếng chân chị, Việt thương chị lạ. Lẩn đầu tiên Việt mới thấy lòng mình rõ như thế. Còn mối thù thằng Mĩ thì có thế rờ thấy được, vì nó đang đè nặng ở trên vai.”
– Ngoài tình thương chị, Việt còn rất thương mến chú Năm. Tình cảm hình thành từ những ngày Việt còn nhỏ. Việt thương chú Năm vì hồi đó hay bênh Việt. Mỗi khi cất giọng hò, chú làm như Việt chính là nơi cụ thể để gửi gắm những cầu hò đó. Theo từng hình ảnh liên tưởng của chú Năm, Việt biến thành tấm áo và khăn quàng hoặc con sồng dài, khi thì Việt thành người nghĩa quần Trương Định, ngọn đèn biển Gò Công hoặc ngôi sao sáng ở Tháp Mười.
– Trong lúc Việt bị thương, hình ảnh của cha mẹ thần yêu luôn chập chờn ẩn hiện trong hồi ức của Việt với bao kỉ niệm đau xót lẫn ngọt ngào. Dường như cuộc đời vất vả của má, mọi ý nghĩ lặng lẽ trong đêm của má, cả những hiểm nguy gian lao mà má đã trải qua một cách không hể sợ hãi, tất cả đều được gom và dồn lại trong ý nghĩ cuối cùng này: “Để má ráng nuôi bây lớn coi bây có làm được gì cho cha mày vui không?”.
c. Tính cách anh hùng và tinh thần chiến đấu dũng cảm
– Phải sống chiến đấu như thế nào, trả thù nhà, đền nợ nước sao cho xứng đáng là những đứa con trong một gia đình có truyền thống yêu nước, gắn bó với cách mạng từ thời chống Pháp đến thời chống Mĩ? Việt đã chiến đấu bằng tất cả sức mạnh thể chất lẫn tinh thần, bằng ý chí bất khuất thừa hưởng từ một gia đình cách mạng. Ông nội của Việt, ba Việt, chú Năm đểu tham gia kháng chiến chống Pháp. Cha bị Tây chặt đầu, mẹ bị trúng pháo của giặc, những hình ảnh thê thảm đó mãi in sâu trong tâm trí Việt. Chính mối thù nhà là động lực tinh thần và tình cảm thúc đẩy chị em Việt anh dũng chiến đấu.
– Giữa trận đánh, Việt bị thương nặng. Mất liên lạc với đồng đội, trơ trọi một thân, chịu đói chịu khát, mình đầy thương tích, Việt vẫn can đảm chịu đựng (…) “Trời tối kì lạ. Việt cho mũi lê đi trước, rồi tới hai cùi tay, hai cái chân nhức nhối cho nó đi sau cùng. Sau đó, Việt bò gấp qua những cái gì nữa Việt không cần biết, quên khắp cả người đang bị rỉ máu, quên cả trận địa sắt thép ngổn ngang mà một cành cây nhỏ đụng vào người Việt bây giờ cũng làm nặng thêm thương tích”.
– Dù lúc tỉnh lúc mê, Việt vẫn ở tư thế sẵn sàng chiến đấu mỗi khi choàng dậy, Việt day họng súng về hướng đó. “Nếu mày đổ quân thì súng tao còn đạn”, Việt ngầm bảo bọn địch khi nghe tiếng xe bọc thép của chúng chạy mỗi lúc một gần.
+ Tỉnh dậy lần thứ tư giữa đêm sầu thẳm, nghe tiếng súng đổng đội từ nơi xa, Việt vẫn cố gắng bò về hướng đó. “Việt đã bò đi được một đoạn, cây súng đẩy đi trước, hai cùi tay lôi tay người theo. Việt cũng không ý thức rằng mình đang bò đi, mà chính trận đánh đang gọi Việt đến”.
+ Cuối cùng, đồng đội đã tìm được Việt. Dù kiệt sức, Việt vẫn giữ tư thế sẵn sàng chiến đấu sinh tử với kẻ thù: một ngón tay của cậu vẫn còn nhúc nhích, một viên đạn đã lên nòng và xung quanh cậu, dấu xe bọc thép còn nằm ngang dọc. Hình ảnh người lính bị thương vẫn giữ tư thế sẵn sàng chiến đấu đến hơi thở cuối cùng đã thể hiện được tính cách anh hùng của nhân vật.
>> Mở rộng: Phân tích sự giống và khác nhau giữa nhân vật Việt và Chiến
IV. Đặc sắc nghệ thuật
1. Đặc sắc trong xây dựng tình huống truyện
– Việt – một chiến sĩ giải phóng quân trẻ – trong một trận đánh anh bị thương nặng, lạc đồng đội, phải nằm lại một mình trên chiến trường, nhiều lần ngất đi rồi tỉnh lại.
– Chính trong những lần ngất đi rồi tỉnh lại đó, tất cả những kỉ niệm thân thương nhất của gia đình Việt đã hiện về sống động, ấm áp trong dòng nội tâm của anh. Đây là một tình huống tâm trạng đã tạo sự vận hành cho mạch truyện qua cách trần thuật riêng theo dòng ý thức của nhân vật.
2. Đặc sắc qua nghệ thuật trần thuật
Tác giả đã kể chuyện theo quan điểm, theo dòng ý thức của nhân vật Việt. Qua những lần mê rồi tỉnh, nhà văn đã nhập sâu vào hồi ức nhân vật, khơi thông mạch ngầm quá khứ với những kỉ niệm về mẹ, về chị, về chú Năm… Nhờ cách trần thuật này mà vách ngăn thời gian bị tháo gỡ đi nhường chỗ cho sự biến hóa linh hoạt của câu chuyện, dẫn người đọc vào mạch truyện một cách tự nhiên mà bất ngờ, các sự kiện, các nhân vật trong gia đinh hiện lên với một màu sắc tình cảm thương yêu đậm đà. —> Đời sống tâm hổn của nhân vật được hiển lộ.
3. Đặc sắc trong nghệ thuật khắc họa nhân vật
– Những nhân vật trong truyện có chung huyết thống và truyền thống nên có cùng một khuôn hình từ dáng người đến tính cách và tâm hổn; nhưng mỗi người lại có một sức hấp dẫn riêng.
– Điểu dễ nhận thấy nhất, là tất cả những con người cùng gia đình ấy đều có chung một bản chất, có cùng một vẻ đẹp tâm hổn. Ở họ toát lên phẩm chất cách mạng, yêu nước căm thù giặc, thủy chung với cách mạng, quyết tâm đánh giặc. Họ yêu thương, đùm bọc nhau, ai cũng tự hào về truyền thống cách mạng của gia đình và viết tiếp truyền thống đó.
– Mỗi nhân vật là một con người cá thể, tùy vai vế, lứa tuổi, giới tính mà có những dáng vẻ riêng, cá tính riêng (tham khảo các đề trên).
Những đứa con trong gia đình là những trang viết thành công vê’ bình diện hình thức nghệ thuật. Tác phẩm của Nguyễn Thi có sự kết hợp hài hòa giữa nội dung và nghệ thuật nên nó là một tác phẩm đặc sắc.
Những đứa con trong gia đình đã khẳng định: sáng tác hay không chỉ đòi hỏi nhà văn có tấm lòng gắn bó sâu nặng, máu thịt với nhân dân, đất nước mà còn có vốn sống, sự hiểu biết về những gì mình miêu tả, kể chuyện.
>> Xem ngay:
- 3 chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong Những đứa con trong gia đình
- Màu sắc Nam Bộ trong truyện Những đứa con trong gia đình
- Sơ đồ tư duy Những đứa con trong gia đình
V. Khuynh hướng sử thi
– Thể hiện qua cuốn sổ của gia đình với truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung son sắt với quê hương.
Truyền thống yêu nước mãnh liệt, căm thù giặc ngùn ngụt cùng tinh thấn chiến đấu cao đã gắn kết những con người trong gia đình với nhau. Lời chú Năm: “Chuyện gia đình nó cũng dài như sông, để rồi chú chia cho mỗi đứa một khúc mà ghi vào đó” cho thấy, con cái là sự tiếp nối của cha mẹ nhưng không chỉ là tiếp nối huyết thống mà còn là sự tiếp nối truyền thống. Đồng thời, muốn hiểu vể những đứa con phải hiểu ngọn nguồn đã sinh ra chúng, phải hiểu về truyền thống của gia đình đó.
+ Cuốn sổ là lịch sử gia đình mà qua đó như phản chiếu lịch sử của một đất nước, một dân tộc trong cuộc chiến chống Mĩ.
+ Số phận của những đứa con, những thành viên trong gia đình cũng là số phận của nhân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ khốc liệt.
+ Truyện về một gia đình nhưng ta lại cảm nhận được cả một Tổ quốc đang hào hùng chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những đau thương.
+ Truyện của một gia đình dài như dòng sông còn nối tiếp. “Trăm dòng sông đổ vào một biển, con sông của gia đình ta cũng chảy về biển, mà biển thì rộng lắm… rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta..Truyện kể về một dòng sông nhưng nhà văn muốn ta nghĩ đến biển cả. Truyện vê’ một gia đình nhưng ta lại cảm nhận được cả một dân tộc đang hào hùng chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những đau thương.
+ Mỗi nhân vật trong truyện đểu tiêu biểu cho truyền thống, đều gánh vác trên vai trách nhiệm với gia đình, với Tổ quốc trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.
>> Liên quan: Dòng sông truyền thống trong Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi
*******
Hy vọng hệ thống kiến thức trọng tâm Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi mà Mầm Non Ánh Dương đã tổng hợp trên đây sẽ là tài liệu ngữ văn lớp 12 bổ ích giúp các em dễ dàng tiếp thu kiến thức để học tập tốt hơn. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao nhé!
Hệ thống kiến thức cơ bản bài Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi do Mầm Non Ánh Dương sưu tầm, tổng hợp kiến thức trọng tâm bài Những đứa con trong gia đình cùng các bài văn mẫu liên quan.
Bản quyền bài viết thuộc trường Mầm Non Ánh Dương. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận.
Nguồn chia sẻ: Trường Mầm Non Ánh Dương (mamnonanhduongvt.edu.vn)
Source: Mamnonanhduongvt.edu.vn
Category: Giáo dục
