Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ

Đề bài: Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ

This post: Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ

Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ

I. Dàn ý Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ

1. Mở bài

– Mùa xuân luôn là nguồn cảm hứng bất tận của thi ca
– Từ cảm hứng đó Thanh Hải đã viết nên những câu thơ rất tình, tạo nên bức tranh mùa xuân tươi vui cho “Mùa xuân nho nhỏ”.
 

2. Thân bài

* Hoàn cảnh ra đời: tháng 11 năm 1980, khi tác giả đang phải đối mặt với bệnh nặng, đang phải giành giật sự sống từng ngày trên giường bệnh.

* Phân tích:

– 2 câu đầu:
+ Động từ “mọc” đặt lên đầu sự căng tràn sức sống cũng như sự bất ngờ, ngạc nhiên của nhà thơ trước cảnh vật
+ “bông hoa tím biếc”: trong không gian xuất hiện một bông hoa với sắc tím hòa cùng sắc xanh đã trở thành linh hồn của bức tranh mùa xuân.
→ Sự xuất hiện của bông hoa đã khiến bức tranh trở nên có màu sắc, có hương thơm – một không gian đậm chất Huế.

– 2 câu sau:
+ Từ cảm thân “Ơi” cùng lời hỏi “Hót chi” đem đến cảm giác tâm tình, than quen đậm chất Huế.
+ Âm thanh tiếng chim vừa gợi không gian mênh mông vừa gợi sự cao vợi của đất trời.
→ Không gian mùa xuân đến đây không chỉ có màu sắc mà còn có cả âm thanh.

– 2 câu cuối:
+ “Giọt long lanh” tác giả muốn chỉ giọt sương, giọt mưa, giọt nắng hay ám chỉ âm thanh tiếng chim đã ngưng đọng thành hình, thành khối? Hiểu theo cách nào cũng đều thấy được sự tinh tế của nhà thơ.
+ Hành động “đưa tay… hứng” thể hiện sự trân trọng của nhà thơ với thiên nhiên, trời đất.

→ Sau tất cả màu sắc, âm thanh vui tươi, trong sáng, nhà thơ đã thể hiện tình cảm yêu mến cũng như sự trân trọng của mình dành cho mùa xuân.

* Tổng kết, đánh giá:

+ Đặt bài thơ vào hoàn cảnh ra đời của nó ta càng thấy được khát vọng sống mãnh liệt của nhà thơ.
+ Bằng những hình ảnh tự nhiên, gần gũi Thanh Hải đã vẽ nên một bức tranh xuân vô cùng vui tươi, sinh động.
 

3. Kết bài

Bài thơ đã đem đến sắc màu mới cho sắc thu của thơ ca Việt Nam

II. Bài văn mẫu Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ
 

1. Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ, mẫu số 1 (Chuẩn)

Nguyễn Du đã từng viết về mùa xuân thế này:

“Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”

Thật đẹp đẽ biết mấy! Mùa xuân – mùa khởi sự của vạn vật, của những điều tốt đẹp và may mắn. Và mùa xuân cũng là mùa khơi gợi lên trong lòng những người thi sĩ niềm cảm hứng thật bất tận. Có lẽ bởi vậy mà nhà thơ Thanh Hải trong những ngày cuối của cuộc đời đã viết lên một khúc ca về mùa xuân với vẻ đẹp đắm say lòng người, đặc biệt là khổ thơ đầu tiên, khổ thơ miêu tả vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên với những nét vẽ tinh tế nhất:

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được tác giả Thanh Hải sáng tác vào tháng 11 năm 1980 khi mà ông đang nằm dưỡng bệnh.  Không thể bước ra ngoài, lại giữa cái lạnh giá của mùa đông, thế nhưng rạo rực trong tâm can ông là hình ảnh của mùa xuân, mùa xuân trên xứ Huế – quê hương thân thuộc của ông. Những hình ảnh mùa xuân, âm thanh của xuân như ru ông vào bản tình ca đầy mê hoặc, và là nguồn cảm hứng để ông viết lên tác phẩm để đời của mình. Bài thơ chứa chan trong đó là tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, yêu quê hương, đất nước của Thanh Hải, và hơn thế, nó ẩn chứa khát vọng được cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước vô cùng mãnh liệt của ông.

Mùa xuân nho nhỏ được mở đầu bằng hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên – một mùa xuân thật đẹp trong trí tưởng tượng của nhà thơ. Một mùa xuân được gợi ra từ không gian rộng lớn với hoa, với dòng sông, với những chú chim và bầu trời cao rộng.

Và bức tranh xuân ấy thật ấn tượng khi xuất hiện ngay dòng đầu tiên là hình ảnh của một bông hoa.

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc

Những bài Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ hay nhất

Chỉ một bông hoa thôi, bông hoa báo hiệu xuân về, báo hiệu nàng xuân tới gõ cửa thế nhưng lại khiến cho con người ta xao xuyến không thôi. Bông hoa ấy mọc ngay giữa một dòng sông xanh mát, trong vắt đang lững lờ trôi ngang. Như nhiều người biết rằng, với Huế, màu tím là một thứ màu sắc cực kì quen thuộc, là nét đặc trưng chỉ riêng mình Huế. Những tà áo dài màu tím tung bay bên dòng sông Hương thơ mộng. Có lẽ chính vì thế mà bông hoa báo hiệu mùa xuân kia lại mang một màu “tím biếc”. Ánh tím ấy lóng lánh, màu tím của hoa lục bình, ánh lên trong nắng, ánh lên giữa dòng sông. Chỉ một bông hoa nhỏ bé thôi mà ta nghe như mùa xuân đã cận kề, chực chờ ùa tới thật nhanh. Động từ “mọc” được Thanh Hải đảo lên đầu câu, tạo nên cho người đọc một sự bất ngờ, đột ngột thật khó tả. Một bông hoa như trồi lên từ dòng sông, một dấu hiệu mà khiến cho ai nhìn thấy cũng cảm thất bất ngờ, bất chợt như mùa xuân đến, cũng đột ngột khó quên như vậy.

Và dòng sông trong thơ Thanh Hải, hẳn là dòng sông Hương thì đang lững lờ trông trong màu xanh tha thiết, trải dài thật mênh mông, êm ả trước mắt chúng ta.

Chỉ với hai câu thơ mà ta thấy ở đây có nhiều màu sắc quá, rực rỡ quá! Sắc xanh, sắc tím, hòa quyện với nhau, ánh lên trong màu nắng sớm, dịu dàng như người con gái Huế. Xuân đến thật bất ngờ, nhẹ nhàng và đột ngột, chẳng hề báo trước. Nhà thơ chắc hẳn phải yêu Huế tha thiết bởi mỗi từ ngữ trong thơ của ông đều ánh lên một sắc Huế, một màu sắc rất riêng, không thể pha trộn được.

Nếu như hai câu thơ đầu, Thanh Hải dùng màu sắc, dùng hình ảnh đóa hoa để gợi tả mùa xuân thì hai câu thơ tiếp theo, ông lại dùng một dấu hiệu khác để thêm vào bức tranh xuân đến của mình, đó là tiếng chim ngân.

Tiếng chim cất lên lanh lảnh, vang vọng giữa bầu trời cao rộng. Tiếng chim ấy như tha thiết níu gọi mùa xuân về. Chẳng hề hoa mỹ khi cho rằng, chính những chú chim là người báo hiệu mùa xuân về nhanh nhạy nhất. Ở đây, Thanh Hải đã dùng loài chim chiền chiện làm người đưa tin của mùa xuân, loài chim ấy vô cùng thân thuộc với mỗi con người chúng ta. Mỗi tiếng hót của chúng như một khúc nhạc đồng quê vẳng lên trong tâm hồn mỗi con người.

Không chỉ thế, ông còn cất tiếng gọi những chú chim kia, một tiếng gọi nghe sao mà tha thiết, thân thương, đáng yêu như đối với một con người:

“Ơi con chim chiền chiền
Hót chi mà vang trời”

Chiền chiện cất tiếng hót vang cả bầu trời xanh, gọi xuân đến, thế nhưng, nhà thơ lại như đang trách cứ, hờn dỗi chúng rằng: “Hót chi mà vang trời”. Tiếng hót lảnh lót cả trời xanh khiến nhà thơ càng rạo rực, bởi ông muốn đứng dậy, bước ra ngoài thiên nhiên để tận hưởng không khí mùa xuân đang ngập tràn trong tâm hồn mình. Chữ “chi” được Thanh Hải dùng ở đây, nghe sao mà dạt dào, tha thiết, bởi nó mang âm hưởng của xứ Huế, của một người con cứ xứ Huế yêu thương.

Kết lại khổ thơ, hai câu thơ cuối như mang linh hồn của mùa xuân vào trong từng câu chữ. Có lẽ, với tất cả tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, yêu mùa xuân của mình, Thanh Hải đã cô đọng lại, hàm súc nó trong hai câu thơ này:

“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

“Từng giọt long lanh” ở đây là gì thế? Là những giọt sương trong nắng sớm hay là những giọt mưa mùa xuân, hay phải chăng là giọt mùa xuân khi từng tiếng chim trên cao đang cô đặc lại, lắng xuống, sóng sánh rơi xuống trần gian này? Từng “giọt long lanh” ấy như là giọt mật của mùa xuân, cái mà hết thảy chúng ta đều mơ ước được chạm vào. Và nhà thơ cũng vậy, như một phản xạ tự nhiên, ông đưa tay “hứng” từng giọt mật ngọt ngào ấy – một cử chỉ thật tao nhã, đáng yêu. Ở đây, Thanh Hải đã vô cùng tinh tế khi sử dụng nghệ thuật chuyển đổi cảm giác để chúng ta cảm nhận được rằng mùa xuân không còn vô hình nữa, nó như một thực thể, một vật hữu hình mà con gái có thể chạm vào, sờ thấy và nếm thử.

Và hành động “hứng” mùa xuân ấy của nhà thơ là một hành động của một con người tha thiết yêu tha thiết thiên nhiên, muốn được tận hưởng mùa xuân thật trọn vẹn ngay từ những phút giây đầu tiên. Bởi mùa xuân này đang ở trong trí tưởng tượng của ông, khi tâm hồn ông đang bay bổng cùng làn gió xuân tươi mát.

Bức tranh mùa xuân thiên nhiên được Thanh Hải dựng lên bằng tình yêu mùa xuân, yêu thiên nhiên tha thiết. Mùa xuân với ông là những gì thân thuộc nhất, gần gũi, giản dị nhất trên quê hương thân yêu này. Và có lẽ, nhà thơ đang khao khát được ngồi dậy, được bước ra khỏi giường bệnh này để ra ngoài mà tận hưởng cái không khí mùa xuân kia, tận hưởng những hương những sắc tươi đẹp ngoài kia.

Thể thơ năm chữ, với nhạc điệu dịu dàng, dìu dặt như một khúc ca xứ Huế, tha thiết mà gần gũi đã giúp cho chúng ta cảm nhận sâu sắc hơn về những cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Đồng thời, Thanh Hải cũng sử dụng vô cùng tinh tế những hình ảnh thơ rất trong trẻo giản dị, cùng nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác mang đến cho người đọc những ấn tượng thật sâu sắc.

Khổ thơ đầu tiên của bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là cảm xúc của nhà thơ Thanh Hải trước mùa xuân. Nó không chỉ cho chúng ta thấy được vẻ đẹp của mùa xuân trên quê hương ông, xứ Huế thân thương với sông Hương êm đềm, với những chú chim chiền chiện mà đồng thời nó còn diễn tả tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương tha thiết của một người con xứ Huế vào những ngày cuối của cuộc đời – nhà thơ Thanh Hải.

2. Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ ngắn gọn, mẫu số 2 (Chuẩn)

Huế là một thành phố thơ mộng, hữu tình, vẻ đẹp nơi Huế được kết tinh bởi những tấm lòng hồn hậu của con người nơi đây và thiên nhiên tươi đẹp, mơ màng đậm nét cổ kín. Và có lẽ, chính bởi nét thơ trong Huế mà có biết bao thi nhân dành cho Huế những vần thơ yêu thương nhất, xinh đẹp nhất để bày tỏ sự yêu mến và trân trọng. Một trong những thi phẩm hay nhất phải kể đến “Mùa xuân nho nhỏ” của nhà thơ Thanh Hải. Bài thơ được tác giả viết vào những năm tháng cuối đời bằng tất cả sự nhiệt huyết, tin yêu. Khổ đầu bài thơ đã mang đến cho người thưởng thức một bức tranh mùa xuân trên đất Huế thanh bình và dạt dào sức sống:

” Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ôi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Huế vốn được mọi người biết đến với dòng sông Hương trữ tình, dòng sông Hương ấy như một người thiếu nữ dịu dàng, duyên dáng. Đưa sông Hương vào thơ có lẽ là điều không mới, nhưng cái độc đáo ở đấy là tác giả đã vẽ nên một sông Hương đặc biệt, một dòng sông có riêng một bông hoa tím biếc. Màu trong xanh của dòng nước cùng với màu tím của bóng hoa tạo nên sự hài hoà về màu sắc. Bông hoa ấy giữa dòng sông sâu vẫn vươn mình mạnh mẽ, toả ngát sắc hương đầy kiêu hãnh. Phải chăng bông hoa ấy cũng chính là biểu tượng của những con người nơi mảnh đất kinh kỳ xứ Huế, giữa dòng đời đầy những vất vả, bon  chen hoa vẫn giữ cho mình nếp sống thanh cao, vẫn giàu nghị lực và vươn mình toả sáng. Bông hoa tím biếc ấy phải chăng chính là những thi nhân tài năng như Thanh Tịnh, Tố Hữu,…là những người lãnh đạo anh minh như Nguyễn Chí Thanh,  Lê Đức Anh… Đất Huế mọc lên những con người tài ba, sáng suốt là niềm tự hào của muôn triệu người dân đất Việt qua bao thời gian. Động từ “mọc” được đặt đầu câu càng cho thấy được sự mạnh mẽ trong hành động ,trong ý chí của vạn vật và con người nơi đây.

Và mùa xuân nơi Huế đâu chỉ có sắc thôi, còn có cả những thanh âm của vạn vật nữa. Đó là tiếng chim của nàng chiền chiện đang hót chào xuân:

“Ơi! con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời”

Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ để thấy được bức tranh thiên nhiên dạt dào sức sống

Tiếng “ơi!” cất lên nghe sao mà thân thương đến vậy, đó là tiếng gọi mời hay lời xúc cảm gửi đến nàng chim. Nếu trong thơ Nguyễn Du, cánh én chao nghiêng báo mùa xuân về thì Thanh Hải lại chọn nàng chim chiền chiện với tiếng hót vang vọng. Tiếng hót ây làm rung động cả đất trời, cả không gian, cả tâm hồn người thi sĩ. Tiếng “chi” rất Huế được tác giả sử dụng càng làm cho lời thơ thêm xúc động, cánh chim chiền chiện cũng chính là một phần của Huế, mang cả  tiếng nói và tâm hồn của Huế đấy thôi. Bông hoa, dòng sông, tiếng chim,..vốn bình thường và nhỏ bé ấy lại góp nên một mùa xuân rực rỡ và căng tràn sức sống. Thiên nhiên, cảnh vật mùa xuân lúc này tựa như một bức tranh chốn thiên đường, mời gọi mọi người thưởng thức và cảm nhận. Không cầu kỳ, chẳng hoa mỹ, xuân thấm vào vạn vật sự bình dị mà an yên.

Người thi sĩ muốn giữ lại hết tất thảy những yêu thương đó mà thốt lên:

” Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Những giọt nhỏ, giọt nhỏ của hạnh phúc đong đầy, của sức xuân dào dạt, của những giọt sương long lanh buổi bình minh trong lành được tác giả giữ trọn vẹn. Đưa đôi bàn tay dịu  dàng hứng lấy những khoảnh khắc diệu kỳ của cuộc sống, nâng niu thứ âm thanh huyền diệu của tiếng chim, nâng niu thứ cảm xúc yêu thương và êm ái lúc này để thấy đời cho ta bao điều đẹp đẽ, để thấy tâm hồn mình được thanh lọc chỉ còn chất chứa những niềm thương. Dường như, lúc này đây, nhà thơ đang mơ, đang say, đang bị mê hoặc trước vẻ đẹp của nàng xuân kiều diễm của quê hương mình.

Khổ thơ chỉ với sáu câu thơ thôi mà gợi lên bao nhiêu nỗi bâng khuâng, tự hào và hạnh phúc. Hồn thơ da diết những yêu thương của người con xứ Huế Thanh Hải đã cho ta hiểu hơn những vẻ đẹp bình dị của quê hương, để ta biết nhìn lại mình, yêu thương và cống hiến cho quê hương, đất nước hôm nay.
 

3. Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ, mẫu số 3:

Mùa xuân luôn là nguồn cảm hứng bất tận của thi ca. Cũng chính từ những cảm xúc bất tận cho mùa xuân mà mở đầu “Mùa xuân nho nhỏ” Thanh Hải đã dùng nét vẽ khoáng đạt để tạo nên bức tranh mùa xuân tự nhiên mà giản dị:

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Bài thơ được viết vào tháng 11 năm 1980. Đây là thời điểm nhà thơ đang phải đối mặt với bệnh tật đau đớn. Điều đặc biệt là bài thơ viết về mùa xuân nhưng thời điểm viết lại là lúc trời vào thu. Như vậy, nhà thơ đã dùng tất cả tình yêu cũng như khát vọng sống của mình để viết về mùa xuân bởi xuân là mùa của sự sống, của cây cối đâm chồi nảy lộc.

Khổ thơ là bức tranh xuân với nhiều nét chấm phá tinh tế. Đông từ “mọc” được tác giả đặt ở đầu câu thơ gợi cảm giác của sự trỗi dậy đầy khỏe khoắn, mạnh mẽ, gợi sức sống căng tràn của mùa xuân. Ngoài ra nó cũng gợi sự ấn tượng, sự bất ngờ của nhà thơ về sự xuất hiện sau đó của “bông hoa tím biếc”. Màu tím là sắc màu đặc trưng của xứ Huế. Trên dòng sông xanh mát của đất Huế hiện lên một bông hoa tím mộng mơ. Sắc xanh hòa cùng sắc tím đã đem đến cho không gian vẻ đẹp tự nhiên mà tươi mát. Bông hoa dù xuất hiện một mình nhưng không hề cô đơn, nhỏ bé mà lại căng tràn sức sống và trở thành linh hồn cho bức tranh.

Thiên nhiên, đất trời Huế vào xuân không chỉ màu sắc, có hương hoa mà còn có cả âm thanh:

“Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời”

Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ, văn mẫu tuyển chọn

Với cách sử dụng từ cảm thán “Ơi” cùng lời hỏi đáp “Hót chi”, Thanh Hải đã mang đến cảm giác gần gũi, đậm chất Huế cho người đọc. Ngôn từ mang đến cảm giác nhẹ nhàng, tình cảm còn âm thanh lại kéo theo sự trong trẻo, tươi vui. Cả không gian tĩnh lặng bỗng bừng sức sống nhờ âm thanh tiếng chim trên trời cao. Tiếng chim hót không chỉ gợi cái mênh mông của không gian mà còn đem đến cảm giác cao vợi của trời đất. Như vậy, mùa xuân đến trong lòng nhà thơ với những cung bậc cảm xúc từ ngỡ ngàng đến rộn ràng, vui tươi.

Trước khung cảnh thiên nhiên đó, tác giả đã bộc lộ những cảm xúc đậm chất tình của mình:

“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Cảm xúc của nhà thơ đang được diễn tả một cách vừa tự nhiên, vừa giản dị. “Giọt long lanh rơi” khiến người đọc phải đặt ra nhiều dấu hỏi. Phải chăng, Thanh Hải đang muốn nhắc đến giọt sương? Giọt nắng? Giọt mưa? Hay là âm thanh tiếng chim đã ngưng tụ lại thành hình, thành khối? Dù hiểu theo cách nào ta đều có thể nhận ra sự tinh tế trong cách miêu tả cũng như tình cảm nhà Thanh Hải dành cho mùa xuân. Từ cảm xúc dẫn đến hành động, cử chỉ “đưa tay… hứng” đã thể hiện rất rõ sự trân trọng của nhà thơ đối với thiên nhiên, đất trời. Như vậy, sau sự tươi vui của bức tranh, tác giả đã kết lại bằng tất cả tình yêu mến cũng như sự trân trọng của mình.

Một lần nữa đặt bài thơ vào hoàn cảnh ra đời của nó, đó là khi Thanh Hải đang phải chống chọi từng ngày để giành giật lại sự sống. Có vậy ta mới thấy tác giả khao khát được sống, khao khát được hòa mình với thiên nhiên đến nhường nào. Bằng những hình ảnh hết sức bình dị, quen thuộc cùng vài nét chấm phá nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh đậm chất xuân xứ Huế bằng tất cả tình yêu của mình.

Có thể nói, chỉ qua đoạn đầu của “Mùa xuân nho nhỏ” ta có thể thấy bài thơ đã góp một phần không nhỏ cho sắc thu của thơ ca Việt Nam.

———————HẾT———————–

Cùng với bài Bình giảng khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ. các em có thể tham khảo thêm một số bài học khác như: Cảm nhận khổ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ, Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, Suy nghĩ của em về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, Cảm nhận tình yêu thiên nhiên của người thi nhân qua bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.

Bản quyền bài viết thuộc trường Mầm Non Ánh Dương. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận.
Nguồn chia sẻ: Trường Mầm Non Ánh Dương (mamnonanhduongvt.edu.vn)